بررسی نقش مکان‌گزینی سرپناه اضطراری و موقت در فضای سبز و بازی بر تاب‌آوری روانی کودکان، مورد مطالعاتی: زلزله 1396 کرمانشاه

Abstract

زمینه و هدف: رخداد سوانح منجر به تجربه آسیب و ضربه های روانی در جامعه کودکان می شود. به طور میانگین از هر 3 کودک دچار سانحه، یکی از آنها دچار علائم اختلال استرس پس از سانحه می‌گردد. بنابراین برنامه ریزی و مدیریت شرایط گذار از بحران به وضعیت عادی در مرحله اسکان موقت و اضطراری به عنوان نقطه شروع بازتوانی، از اهمیت زیادی برخوردار می گردد. تحقیق حاضر به مبحث مکان گزینی سرپناه اضطراری و موقت در طبیعت و فضای بازی و نقش آن بر تاب آوری روانی و کاهش استرس کودکان سانحه دیده زلزله 1396 کرمانشاه، می پردازد. روش: به دلیل محدودیت های موجود در برقراری ارتباط کلامی با کودک از یک سو و از سوی دیگر اتمام بازه زمانی اسکان موقت و اضطراری در مورد پژوهش، در این تحقیق رویکرد کیفی با ابزار بیان تصویری عکس-روایت و مصاحبه بدون ساختار در حین فرآیند انجام تحقیق، برگزیده شد. فرآیند به صورت سلسله مراتبی و در سه مرحله اجرا گردید. جامعه آماری 35 کودک بین 5-11 سال از جامعه سانحه دیده کرمانشاه بودند که به صورت هدفمند انتخاب شدند. داده های تحقیق با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس و تحلیل عاملQ ،کمّی شده و نحله های فکری در ترجیحات کودکان برای برپایی سرپناه پس از سانحه استخراج شدند. یافته ها: بر اساس یافته ها، ترجیح تمامی کودکان مورد پژوهش در برپایی سرپناه، فضاهای بازی و سبز بود که دال بر شناخت و کشش درونی کودک به چنین فضاهایی است. در مرحله دوم، مشخص شد که اهمیت فضاهای تعریف شده مانند فضای سبز طراحی شده و فضای سبز و بازی طراحی شده در بین جامعه، بیش از فضاهای سبز طبیعی و فضای سبز و بازی طراحی نشده است. در جایگاه دوم، فضاهایی با امکان بازی در مقابل فضاهای فاقد چنین شرایطی وجود داشت. دلیل مکنون در این بخش، احساس امنیت در فضاهای تعریف شده و نیاز به بازی و فعالیت جسمی است. در مرحله سوم تحقیق مشخص شد که اهمیت ارتباط با همسالان و روابط اجتماعی می تواند بر اولویت فضاهای فاقد اهمیت در مرحله قبل بیافزاید و بر نقش پررنگ ارتباط و حمایت اجتماعی در بازتوانی روانی کودکان صحه گذارد. نتیجه گیری: بر طبق نتایج، در بین جامعه کودکان سانحه دیده کرمانشاه، اولویت مکان گزینی سرپناه پس از سانحه در فضاهای بازی و سبز با امکان بازی، بهبود عملکرد شناختی، فعالیت جسمی و احساس امنیت می باشد. بنابراین بر طبق چارچوب مفهومی تحقیق، سلامت روانی و تاب آوری به دنبال تجربه سانحه برای کودکان در فضاها با چنین قابلیت هایی حاصل خواهد شد.