تبیین و تحلیل تاب‌آوری اجتماعی برای مقابله با سوانح طبیعی

Abstract

زمینه و هدف: در حال حاضر، با کاربرد بیش­تر در علوم اجتماعی، مفهوم تاب‌آوری با قاعده و اصول خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد و توانایی برای بازیابی و زنده ماندن، یکی از اشکال مطلوب آن است. علاوه بر این ارزش­های گوناگون و گاه متضاد در داخل همه‌ی سیستم­های اجتماعی وجود دارد. این موضوع که یک پیامد بر دیگری ترجیح داده شود و یا وضعیت موجود حفظ شود، باید مورد توجه قرار گیرد. بنابراین مطالعه حاضر به تبیین و تحلیل تاب‌آوری اجتماعی در حوزه مدیریت سوانح طبیعی تاکید کرده است. روش: این تحقیق یک مطالعه مروری است که از منابع کتابخانه­ای و اینترنتی مختلف استفاده شده و از مجموع 145 مقاله و کتب یافته و بررسی شده، مستندات 90 مقاله و کتب مرتبط و معتبر در رابطه با تاب‌آوری اجتماعی استخراج و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: با توجه به مباحث مطرح شده در این تحقیق، سه بعد مهم تاب‌آوری اجتماعی شناسایی شد؛ 1. توانایی­های بازیگران اجتماعی به ‌منظور مقابله و غلبه بر تمامی دشواری‌های بدیهی، 2. ظرفیت و توانایی آنها برای یادگیری از تجارب گذشته و تعدیل آنها به منظور تحت فشار گذاشتن چالش‌های جدید در آینده (ظرفیت‌های انطباقی) و 3. توانایی آنها در ایجاد نهادهایی که رفاه فردی و نیرومندی اجتماعی پایدار در برابر بحران‌های حال و آینده (ظرفیت‌های دگرگون‌ شونده) را پرورش می‌دهند را مورد ملاحظه قرار داده­اند. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که تاب‌آوری اجتماعی به جای یک وضعیت معین یا ویژگی‌های یک نهاد و موجودیت اجتماعی، به عنوان یک فرآیند پویا درک می‌شود که در زمان­ها و مکان­های مختلف، استراتژی­ها و برنامه­های مختلفی برای مقابله با فاجعه دارد. در تاب آوری اجتماعی افراد در زمان و مکان زیست محیطی، محیط اجتماعی و نهادی خاص خود مطالعه می شوند. به این‌ترتیب، این یک مفهوم عقلانی است تا یک مفهوم ذاتی. یادگیری‌ اجتماعی، تصمیم‌گیری مشارکتی و فرآیندهای تحول جمعی به عنوان جنبه‌های اصلی و محوری تاب‌آوری اجتماعی شناخته می‌شوند. تاب‌آوری اجتماعی نه‌ تنها یک مفهوم پویا و رابطه‌ای است بلکه یک نوع درک عمیق سیاسی است.