ارائه برنامه های راهبردی جهت مدیریت بحران بیابان‌زایی با استفاده از علم آینده پژوهی

Abstract

زمینه و هدف: به منظور اولویت بندی برنامه های مدیریتی بیابان زایی بر مبنای آینده پژوهی سناریو جهت مدیریت بحران بیابان‌زایی در استان خراسان رضوی، پیاده­ سازی پژوهش و جمع­آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه­های هدفمند و نگاه تشکیل گروه­های کارشناسی استفاده شد.

روش : در این راستا بر اساس معیارهای پژوهش (تعیین عدم‌قطعیّت‌ها) در چارچوب یک پرسش­نامه بسته و هدفمند با استفاده از روش دلفی میان کارشناسان شناسایی شده و متخصص توزیع گردید. در ادامه برای انجام برنامه‌ریزی سناریو از 6 مرحله تعیین شده بهره گیری شد.

یافته ها: نتایج حاکی از آن بود که بر اساس نتایج حاصل از مرحله اوّل دلفی، در مرحله اوّل از تحلیل و آنالیز پرسشنامه‌ها به دست آمد بدین شرح بود: معیار اقلیم، معیار آب، معیار فعالیّت‌های انسانی، معیاراقتصادی – اجتماعی، معیار پوشش گیاهی، معیار کشاورزی، معیار خاک و زمین‌شناسی و در نهایت معیار فرسایش. همانطور که مشاهده می شود عامل اول و قوی ترین عامل در مرحله نخست عامل اقلیمی می باشد. معیارهای بیابان‌زائی که در مرحله نهایی فرآیند دلفی از تحلیل و آنالیز پرسشنامه‌ها به دست آمد به ترتیب اولویت شامل: معیار فعالیّت‌های انسانی، اقلیم، آب، اقتصادی – اجتماعی، پوشش گیاهی، کشاورزی، خاک و زمین‌شناسی و فرسایش است. در مرحله نهایی نیز فعالیت های انسانی و عامل اقلیمی نقش پررنگتری را ایفا می نمایند. از آنجایی که این دو عامل بیشترین تاثیر را از منظر متخصصین این رشته بر روی بیابانزایی منطقه دارند بیشتر مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. نتیجه گیری: از راهبردهای اساسی نیز که در این دو حوزه می توان بدان اشاره نمود می توان به مدیریت عوامل انسانی در هر دو بخش اشاره نمود که با بکارگیری تکنولوژی های جدید و استفاده از افراد کارآمد و آموزش عمومی برای کاهش اثرات این مخاطره اقدام نمود.