ارزیابی ریسک زمین لرزه در شمال غرب تهران با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی AHP :مطالعه موردی منطقه 22

Abstract

زمینه و هدف: منطقه 22 واقع در شمال غرب تهران با داشتن جمعیت بیش از 128 هزار نفر و عبور گسل شمال تهران از شمال این منطقه همچنین با توجه به توسعه ساخت‌وسازهای اخیر که بیشتر به‌صورت برج خود را نمایان می‌کنند، همواره در معرض ریسک زلزله قرار دارد. هدف از این پژوهش با توجه به فرمول جهانی ارزیابی ریسک = خطر × آسیب‌پذیری × جمعیت) (یو ان اس دی ار[1]،2009)ابتدا ارزیابی آسیب‌پذیری فیزیکی با توجه به 9 معیار اصلی همراه با زیر معیارهای آن در منطقه و سپس برآورد جمعیت منطقه و در نهایت تحلیل خطر موجود در منطقه است. روش: به‌منظور تهیه نقشه ریسک زمین‌لرزه، از مدل سلسله مراتبی AHP و تهیه پرسشنامه برای استفاده ازنظر کارشناسان عمران و سازه و مهندسین زلزله‌شناسی و.. و همچنین به‌منظور تعیین وزن‌های نهایی معیارها و زیر معیارها از نرم‌افزار Expert choice استفاده‌شده است. سپس با استفاده از نقشه تحلیل خطر احتمالی زلزله (PGA) موجودِ از پیش تهیه‌شده (توسط دکتر مهدی زارع) و تهیه نقشه تراکم جمعیت محدوده موردمطالعه، و ضرب آن‌ها در نقشه آسیب‌پذیری فیزیکی در نرم‌افزار GIS، به ارزیابی ریسک زلزله در شمال غرب تهران با نگاهی ویژه به منطقه 22(به‌خصوص در توسعه‌های اخیر صورت گرفته) پرداخته‌شده است. یافته‌ها: این پژوهش نشان می‌دهد بیشترین آسیب‌پذیری و ریسک مخاطرات زمین‌لرزه در شرق و شمال شرقی این منطقه است، که ازلحاظ قدمت قدیمی‌تر از دیگر قسمت‌ها است و در حریم گسلش قرارگرفته‌اند و بعدازآن قسمت‌هایی از شمال و شهرک‌های موجود در غرب و جنوب منطقه پرخطرترین قسمت هستند. نتیجه‌گیری: با در نظر گرفتن آسیب‌پذیری و خطر و جمعیت در منطقه مشخص می‌شود ریسک زلزله منطبق با نقاط جمعیتی در منطقه است و هرچه از پهنه‌های با جمعیت بالا دور می‌شویم ریسک کمتر می‌شود. بنابراین کنترل جمعیت‌پذیری و ساختمان‌سازی در منطقه از اعتبار بالایی در کاهش ریسک برخوردار است.

[1] United Nations International Strategy for Disaster Reduction (UNISDR)