چهارچوب برنامه ریزی سرپناه جمعی موقت پس از سوانح طبیعی

Abstract

‌زمینه و هدف: اسکان سانحه دیدگان بلافاصله پس از رخداد سانحه برای برقراری نظم و کاهش بحران های روحی، روانی و جسمی و همچنین، خدمات رسانی بهتر به سانحه دیدگان ضروری است. تجربه سیل آق قلا و اسکان موقت سانحه دیدگان در اماکن ورزشی، لزوم طراحی سرپناه جمعی را بیش از پیش آشکار ساخت. سرپناه جمعی در واقع ساختمان های موجود هستند که به عنوان اسکان موقت برای میزبانی از جمعیت سانحه دیده استفاده می شوند. سرپناه جمعی عمدتا ساختمان های عمومی هستند که پیش از سانحه کاربری خاص خود را دارند و برای اسکان طراحی نشده اند، اما با در نظر گرفتن زیرساخت های الحاقی، این ساختمان ها می توانند تبدیل به سرپناه جمعی شوند. مهمترین مسائل در طراحی سرپناه جمعی: "ساختار مناسب در یک سایت مناسب". انتخاب سایت و تجزیه و تحلیل ساختار و موضوع برچیدن سرپناه، باید در هنگام راه اندازی مجموعه در نظر گرفته شود. هدف این مقاله تدوین چارچوب مفهومی طراحی برای سرپناه جمعی است. روش: ماهیت این پژوهش توصیفی تحلیلی با ترکیب رویه کمی و کیفی از نوع پیمایشی و میدانی است. اطلاعات و داده ها از طریق بررسی و تحلیل اسناد و مدارک موجود دسته بندی و تحلیل شده است. یافته‌ها: در پایان این مقاله فاکتورهای طراحی سرپناه جمعی از مکان یابی تا طراحی ارائه می شود. این فاکتورها با توجه به نظریه فرم جمعی "ماکی" و فاکتورهای طراحی سرپناه جمعی در نقاط مختلف جهان (از نمان یابی تا طراحی) و همچنین نقد و بررسی نقاط ضعف و قوت هریک و بررسی راهنماهای UNHCR, UNDRO , UNDP بدست آمده است. نتیجه گیری: با توجه به نظریه فرم جمعی ماکی، سه گونه از نحوه شکل گیری فضا در سرپناه جمعی وجود دارد که عبارتند از: فرم ترکیب بندی شده، اَبَرفرم و فرم گروهی. این نحوه قرارگیری اجزا کنار هم یک کل یکپارچه را هم به لحاظ عملکردی و هم به لحاظ ایجاد تعلق خاطر به مکان را بوجود می آورد. در این مقاله سرپناه جمعی مجموعه ای از این سه زیرشاخه در نظر گرفته شده و براساس ویژگی ها و فاکتورهای هریک، چارچوب طراحی برای سرپناه جمعی بدست آمده است.