تاثیر پساب شهری بر ساختار ماهیان در رودخانه سقز، استان کردستان

Abstract

در این تحقیق تاثیر پسآب شهرستان سقز بر تنوع و پراکنش ماهیان رودخانه سقز استان کردستان در چهار ایستگاه مختلف شامل: 1) ایستگاه سد چراغ‌ویس، 2) ایستگاه قبل از ورود پسآب به رودخانه، 3) ایستگاه بعد از ورود پسآب به رودخانه و 4) ایستگاه قبل از ورود رودخانه به سد شهید کاظمی از تیر تا مهر ماه 1396 مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی تنوع زیستی از شاخص‌‌های شانن-وینر، سیمپسون، و مارگالف و برای تعیین ارتباط بین عوامل محیطی (فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی) و فراوانی گونه‌های ماهی از آنالیز CCA استفاده شد. براساس نتایج گونه Capoeta gracilis بیشترین تعداد حضور را در تمام ایستگاه‌‌ها نشان داد ولی بیشترین و کمترین تعداد گونه‌‌های ماهی به ترتیب متعلق به ایستگاه‌‌های 4 و 2 بود. خانواده Cyprinidae بیشترین فراوانی و خانواده Nemacheilidae و Sisoridae هر کدام با یک گونه کمترین تعداد ماهیان صید شده را دارا بودند. بالاترین شاخص مارگالف، شانون –وینر و سیمپسون در ایستگاه 4 مشاهده شد. اگر چه از نظر شاخص تنوع سیمپسون دو ایستگاه 3 و 4 مشابه هم بودند. از نظر ارتباط شاخص‌‌های تنوع زیستی با فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی، شاخص غالبیت گونه‌ای سیمپسون با درصد نیترات، فسفات و مقدار BOD5 و شاخص تنوع گونه‌ای شانون – وینر با نیترات، فسفات، آمونیاک و BOD5 همبستگی مثبت نشان دادند. از سویی، هر دو شاخص مذکور با مقدار اکسیژن محلول همبستگی منفی داشتند. در جمع‌‌بندی می‌‌توان گفت پسآب شهرستان سقز با افزایش مقادیر نیترات و فسفات آب رودخانه سقز سبب حذف بعضی گونه‌‌ها و حضور گونه‌‌های گیاهخوار شده است و بدین طریق بر جمعیت گونه‌‌های ماهی رودخانه سقز تاثیرگذار بوده است. بنابراین، توصیه می‌‌شود پسآب شهرستان سقز قبل از ورود به رودخانه تصفیه گردد تا ضمن بهره‌‌برداری پایدار از تخریب چشم‌‌اندازهای طبیعی اکوسیستم‌‌های رودخانه‌‌ای جلوگیری گردد.