تنوع بالقوه فعالیت ضدباکتریایی و ضدقارچی اسانس اکوتیپ‌های آویشن کوهی جمع‌آوری شده از چهارده منطقه ایران

Abstract

زمینه و هدف: آویشن کوهی یکی از مشهورترین گیاهان دارویی ایران از خانواده نعناعیان است و کاربردهای زیادی در طب سنتی همچون تسکین علائم سرماخوردگی و سرفه و تخفیف برخی بیماری‌های گوارشی دارد؛ همچنین دارای اثرات ضدّ باکتریایی و ضدّ قارچی است. این مطالعه به‌منظور بررسی تنوع اثرات آنتی‌بیوتیکی این گیاه اجرا گردیده است. روش تحقیق: اسانس چهارده اکوتیپ مختلف آویشن کوهی با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شده و پس از آنالیز با دستگاه GC-MS به‌منظور اندازه‌گیری حداقل غلظت مهارکنندگی رشد و همچنین حداقل غلظت کشندگی، از 7 نوع باکتری و 2 نوع قارچ به روش رقیق‌سازی میکرو در محدوده 0/01 تا 5/12 میلی‌گرم در میلی‌لیتر استفاده شد. یافته‌ها: فراوان‌ترین اجزای اسانس‌های به‌دست آمده، مونوترپن‌های اکسیژنه (%90/60-64/60) بودند که تیمول و کاروکرول (%75/55–27/23) مهمترین اجزای آن‌ها هستند. میزان و غلظت این دو ماده فنولی در اسانس آویشن کوهی، ارتباط مستقیمی با اثرات ضدّ باکتری و ضدّ قارچی دارد. فعالیت ضدّ باکتریایی و ضدّ قارچی اسانس‌ها به‌ترتیب در دامنه 0/24 تا 5/12 و 0/08 تا 0/96 میلی‌گرم در میلی‌لیتر قرار گرفت. فعال‌ترین فعالیت ضدّ میکروبی مربوط به اسانس اکوتیپ‌های سلماس و نودوشن بود و کمترین فعالیت در اکوتیپ رودبار دیده شد. نتیجه‌گیری: ویژگی‌های جغرافیایی محل رویش گیاهان، نقش بسزایی در نوع و مقدار ترکیبات داخل اسانس گیاه دارد. در همین راستا اثرات بیولوژیکی و خواص ضدّ باکتریایی و ضدّ قارچی متفاوتی می‌تواند از هر اکوتیپ بروز ‌کند.