اندازه‎گیری غلظت نیترات و ارزیابی ریسک سلامتی در اسفناج و شاهی آبیاری شده با فاضلاب خام شهری

Abstract

مقدمه پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر غلظت‏های مختلف فاضلاب خام شهری بر تجمع نیترات سبزیجات برگی برای اولین بار در محیط آزمایشگاهی انجام گرفت. مواد و روش‌‌ها بذر سبزیجات برگی شامل شاهی (Lepidium sativum) و بذر اسفناج (Spinacea oleracea) کشت و به صورت 4 تیمار: T1 (آبیاری فقط با آب چاه "تیمار شاهد")، T2 (آبیاری با فاضلاب خام به صورت یک‏بار در هفته)، T3 (آبیاری با فاضلاب خام به صورت دو بار در هفته) و T4 (آبیاری فقط با فاضلاب خام) آبیاری شد. آزمایش در سه تکرار انجام پذیرفت و مقدار نیترات در قسمت‏های خوراکی هر یک از نمونه‏ها با دستگاه اسپکتروفتومتر مدل JENWAY در طول موج 400 نانومتر اندازه‏گیری شد. برای مقایسه میانگین غلظت نیترات در نمونه‌‌ها از آزمون تحلیل واریانس دو طرفه در سطح 5 درصد و نرم‌‌افزار SPSS استفاده گردید. نتایج با رهنمودهای WHO مقایسه گردید. یافته‌‌ها اثر تیمارهای مختلف فاضلاب بر میزان نیترات تجمع یافته در سبزیجات برگی معنی‏دار بود. بیشترین تجمع نیترات در T4 (آبیاری فقط با فاضلاب خام) مشاهده شد. میزان نیترات تجمع یافته در تیمارهای مختلف سبزیجات در دامنه مجاز گزارش شده توسط سازمان بهداشت جهانی و پایین‏تر از حد آستانه سمیت (0/05>P) بود. همچنین غلظت نیترات در تیمارهای مختلف اسفناج نسبت به تیمار مشابه شاهی بیشتر بود (0/05>P). نتیجه‌‌گیری میزان تجمع نیترات در دو خانواده‏‎ سبزیجات برگی متفاوت است. همچنین آبیاری با فاضلاب خام شهری از لحاظ کیفی غلظت نیترات اندام هوایی سبزیجات برگی مورد مطالعه را افزایش می‎دهد. بنابراین توجه خاص مسئولین امر و اقدامات احتیاطی بیشتر به منظور کاهش اثرات سوء ضروری است.