نیازسنجی آموزشی برنامه‌های آموزش خانواده (FTPs) برای اولیاء نظامی دانش‌آموزان: مطالعه موردی مدارس متوسطه یک شهرک نظامی در شهر تهران

Abstract

زمینه و هدف: برنامه ­های آموزش خانواده به عنوان یک ساحت تربیتی برای اولیاء دانش آموزان در نظام آموزش و پرورش قلمداد می­ گردد. این مطالعه با هدف نیازسنجی و اولویت­بندی نیازهای آموزشی اولیاء نظامی شرکت کننده در برنامه­ های آموزش خانواده (FTPs) در سطح مدارس یک شهرک نظامی در شهر تهران انجام گرفته است. روش‌ها: این مطالعه، با رویکرد ترکیبی در دو فاز کیفی و کمی در سال 1395 انجام گرفت. نمونه پژوهش در فاز کیفی شامل 10 نفر از مادران، 8 نفر از پدران و 10 نفر از دانش­آموزان (12 تا 17 سال) می­باشد که به صورت هدفمند از بین خانواده­ های نظامی انتخاب شده ­اند. داده­های بخش کیفی با استفاده از مصاحبه­ های نیمه ­ساختاریافته و نیازسنجی به شیوه بارش ­افکار (Brainstorming) گردآوری و با رویکرد Colaizzi مورد تحلیل قرار گرفت. در فاز کمی با هدف اولویت بندی داده­ها تعداد 364 نفر از والدین و دانش ­آموزان به روش نمونه­ گیری خوشه­ ای چند­ مرحله­ ای انتخاب شدند. گردآوری داده­ها در فاز 2 با استفاده از دو پرسشنامه محقق ساخته و تحلیل داده ­ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی به کمک نرم­ افزار SPSS 18 انجام گرفت. یافته‌ها: با تحلیل فاز کیفی تعداد 19 و 21 نیاز آموزشی به ترتیب در مقطع اول و دوم متوسطه در چهار بعد اجتماعی- فرهنگی، تحصیلی، مذهبی و جسمی- بهداشتی احصاء گردید. در فاز کمی اولویت اول نیاز آموزشی اولیاء نظامی در برنامه آموزش خانواده از دیدگاه دانش­آموزان در هر دو مقطع اول و دوم متوسطه به ترتیب شامل: نیاز­های جسمی - بهداشتی (با امتیاز: 384/7) و نیازهای تحصیلی (با امتیاز: 970/5) بود. همچنین از دیدگاه والدین در هر دو مقطع تحصیلی متوسطه، نیاز­های جسمی و بهداشتی (با میانگین: 3/73 و 5/75) به عنوان اولویت اول شناخته شد. سایر نتایج نشان داد پسران نیاز­های جسمی- بهداشتی شدیدتری را نسبت به دختران تجربه می­کنند. همچنین بین دیدگاه مادران و پدران در انتخاب نیاز­های آموزشی تفاوت معناداری وجود ندارد. نتیجه‌گیری: نیاز­های آموزشی اولویت بندی شده در این مطالعه، نیاز­های جسمی - بهداشتی و نیازهای تحصیلی، در چارچوب برنامه آموزش خانواده می­تواند به عنوان مبنایی برای تجدیدنظر در محتوای آموزشی این دوره­ ها در سطح شهرک ­های نظامی قرار گیرد.