ارزیابی مدل‌های ساختار سازمان‌های بهداشت و درمان نظامی در نبرد ناهمطراز

Abstract

اهداف: ساختار سازمانی، نقشی کلیدی در تحقق اهداف و استراتژی سازمان‌ها دارد. این مطالعه با هدف ارایه الگوی ساختار سازمان‌های بهداشتی و درمانی نظامی، براساس ویژگی‌های نبرد ناهمطراز برای دستیابی به ساختار سازمانی مناسب انجام شد. روش‌ها: این مطالعه ترکیبی در سال 1388 انجام شد. مرحله کیفی به‌کمک مصاحبه نیمه‌ساختار­یافته و عمیق با 18 نفر از مدیران عالی سازمان­های بهداشت و درمان نظامی با نمونه‌گیری هدفمند انجام گرفت. داده­های کیفی با روش تحلیل محتوای کیفی بررسی شد. سپس مدل­های ساختاری با بحث گروهی متمرکز مورد اجماع قرار گرفتند. در مرحله کمّی، نظرات 95 نفر از مدیران ارشد بهداشت و درمان نظامی در مورد انعطا­ف­پذیری، دقت، سرعت تصمیم­گیری و تناسب مدل­های ساختاری با نبرد ناهمطراز مقایسه شد. نتایج با نرم‌افزار SPSS 16 و آزمون‌های آماری توصیفی و آزمون استنباطی مجذور کای تحلیل شد. یافته‌ها: چهار مدل ساختار سازمانی استخراج شد. در ابعاد انعطاف­پذیری و دقت، مدل "ستادمحور" با 5/68 و 8/63%، مناسب‌بودن سرعت تصمیم­گیری مدل "فرماندهی‌محور" با 6/73% بالاترین امتیاز را به­دست آوردند. در هر سه مورد بین نتایج اختلاف معنی‌داری وجود داشت (007/0 و 003/0 و 023/0= p ). از نظر تناسب کل ساختار با نبرد ناهمطراز، بین چهار مدل اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد (9/0= p )، ولی مدل "متمرکز" با 6/61% بیشترین موافقت را به­دست آورد. نتیجه‌گیری: گرچه یک ساختار مشخص برای تامین همه ابعاد شرایط جنگی مورد توافق کامل قرار ندارد، ولی به‌نظر می‌رسد در شرایط جنگی، ساختارهای فرمانده‌محور مناسب‌تر است، چراکه سرعت تصمیم‌گیری بالا می­رود.