بررسی تاثیر برنامه آموزشی کاهش سوء مصرف مواد در رانندگان اتوبوس های بین شهری مبتنی بر تئوری رفتار برنامه ریزی شده

Abstract

مقدمه و هدف: رانندگی تحت تأثیر مواد مخدر یک آسیب اجتماعی محسوب می شود که اثرات زیان آوری بر جامعه وارد می سازد. هدف این مطالعه تعیین تأثیر برنامه آموزش پیشگیری از سوء مصرف مواد در بین رانندگان اتوبوس ها با بهره گیری از تئوری رفتار برنامه ریزی شده می باشد. روش کار: در این مطالعه نیمه تجربی 80 نفر از رانندگان اتوبوس های بین شهری همدان در دو گروه تصادفی مداخله و کنترل تقسیم شدند و طراحی برنامه مداخله بعد از ارزشیابی تشخیصی بعمل آمد. برنامه آموزشی در 3 جلسه و با تأکید بر مهارتهای مقاومت در برابر سوء مصرف مواد انجام گرفت. تأثیر مداخله آموزشی بر روی رفتار پس از 2 ماه از آخرین جلسه آموزشی بدست آمد. از نرم افزار آماری SPSS-16 و آزمون های آماری مناسب برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده گردید. نتایج: پس از مداخله آموزشی مقدار میانگین سازه های تئوری رفتار برنامه ریزی شده: نگرش (t=9.53, P=0.000) هنجارهای انتزاعی (t=9.59, P=0.000)، کنترل رفتاری درک شده ( t= - 4.14, P=0.000) در گروه مداخله بطور معناداری افزایش یافته بود اما این تغییرات در گروه کنترل معنادار نبود. همچنین قصد رفتاری امتناع از سوء مصرف مواد و رفتار فعلی سوء مصرف مواد مخدر در گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل کاهش معناداری داشت (P<0.05). قصد رفتاری و رفتار فعلی سوء مصرف مواد مخدر در گروه مداخله به ترتیب از 15 و 12 نفر قبل از مداخله آموزشی به 3 و صفر نفر بعد از اتمام برنامه آموزشی رسید. نتیجه نهایی: استفاده از تئوری رفتار برنامه ریزی شده به همراه استراتژی های آموزش مهارت های مقاومت در برابر سوء مصرف مواد، تأثیر قابل توجهی در ایمن سازی روانی و خودداری از سوء مصرف مواد در رانندگان دارد.