رابطه انعطاف‌پذیری شناختی و کنترل مهاری مادر با تاب‌آوری کودکان با نقش واسطه‌ای ظرفیت

Abstract

زمینه و هدف: شناسایی عوامل مؤثر بر تاب‌آوری کودکان اهمیت بسیاری دارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش واسطه‌ای ظرفیت تأملی والدینی مادر در رابطۀ انعطاف‌پذیری شناختی و کنترل مهاری مادران با تاب‌آوری کودکان آن‌ها انجام شد. روش‌ها: این پژوهش از نوع توصیفی-همبستگی بود. نمونه‌ای شامل ۲۰۰ نفر از مادران ساکن تهران با کودکان ۶ تا ۱۱ سال، به‌صورت در دسترس انتخاب شدند. شرکت‌کنندگان پرسش‌نامه‌های ظرفیت تأملی والدینی، توانایی‌های شناختی و تاب‌آوری کودکان را تکمیل کردند. تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر در نرم‌افزارSPSS نسخه ۲۷ انجام شد. یافته‌ها: ضعف در انعطاف‌پذیری شناختی (0/29-=β) و کنترل مهاری (0/28-=β) با تاب‌آوری کودک رابطۀ منفی داشتند. همچنین، ضعف در کنترل مهاری اثر مثبت بر پیش‌ذهنی‌سازی (0/31=β) و اثر منفی بر قطعیت در تشخیص حالات ذهنی (0/24-=β) داشت. ضعف در انعطاف‌پذیری شناختی نیز با پیش‌ذهنی‌سازی رابطه‌ای مثبت (0/35=β) و با علاقه و کنجکاوی نسبت به حالات روانی رابطه‌ای منفی (0/15-=β) نشان داد (0/001>P). پیش‌ذهنی‌سازی اثر منفی (0/30-=β)، قطعیت در تشخیص حالات ذهنی (0/31=β) و علاقه و کنجکاوی نسبت به حالات روانی (24/0=β) اثر مثبت بر تاب‌آوری کودک داشتند (0/001>P). پیش‌ذهنی‌سازی و علاقه/کنجکاوی در رابطه بین ضعف در انعطاف‌پذیری شناختی و تاب‌آوری کودک نقش واسطه‌ای داشتند. همچنین، پیش‌ذهنی‌سازی و قطعیت در تشخیص حالات ذهنی در رابطه بین ضعف در کنترل مهاری مادر و تاب‌آوری کودک، نقش واسطه‌ای ایفا کردند (0/005>P). نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش از نقش واسطه‌ای مؤلفه‌های ظرفیت تأملی والدینی در رابطۀ انعطاف‌پذیری شناختی و کنترل مهاری مادران با تاب‌آوری کودکان حمایت می‌کند. بنابراین، تقویت این مؤلفه‌ها می‌تواند رویکردی مؤثر در مداخلات ارتقاء تاب‌آوری کودکان باشد.