رابطه فرسودگی والدینی و کیفیت مراقبت مادرانه در مادران دارای کودک مبتلا به اتیسم: نقش تعدیل‌گر ظرفیت تأملی والدینی

Abstract

زمینه و هدف: مراقبت از کودک مبتلا به اختلال طیف اتیسم با چالش‌های متعددی همراه است و می‌تواند منجر به فرسودگی والدینی شود. شناسایی عوامل مؤثر بر این فرسودگی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی نقش تعدیل‌گر ظرفیت تأملی والدینی در رابطه بین فرسودگی والدینی و کیفیت مراقبت مادرانه در مادران دارای کودک مبتلا به اتیسم انجام شد. روش‌ها: این مطالعه به روش توصیفی-همبستگی انجام شد. تعداد ۱۰۰ مادر دارای کودک ۳ تا ۷ ساله مبتلا به اتیسم که در سال ۱۴۰۳ در شهر تهران ساکن بودند، با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. شرکت‌کنندگان پرسش‌نامه‌های ظرفیت تأملی والدینی، کیفیت مراقبت مادرانه و فرسودگی والدینی را تکمیل کردند. داده‌ها با استفاده از همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر در نرم‌افزار SPSS نسخه ۲۷ تحلیل شدند. یافته‌ها: فرسودگی والدینی و پیش‌ذهنی‌سازی با تعارض و سردرگمی رابطه مثبت و با حساسیت، پاسخ‌دهی و دسترس‌پذیری رابطه منفی دارند (0/01>P). همچنین، فرسودگی والدینی با پیش‌ذهنی‌سازی رابطه مثبت و با قطعیت در حالت‌های ذهنی و علاقه و کنجکاوی نسبت به حالات ذهنی رابطه منفی داشت (0/01>P). علاوه بر این، قطعیت در حالت‌های ذهنی و علاقه و کنجکاوی نسبت به حالات ذهنی با تعارض و سردرگمی رابطه منفی و با حساسیت، پاسخ‌دهی و دسترس‌پذیری رابطه مثبت داشت (0/01>P). تحلیل تعدیلی نشان داد که قطعیت در حالت‌های ذهنی و علاقه و کنجکاوی نسبت به حالات ذهنی توانستند رابطه بین فرسودگی والدینی و حساسیت و پاسخ‌دهی مادرانه را تعدیل کنند (0/05>P). نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌ها، ظرفیت تأملی بالای مادران می‌تواند نقش مهمی در کاهش فرسودگی والدینی و افزایش حساسیت و پاسخ‌دهی مادرانه ایفا کند. بنابراین، به نظر می‌رسد آموزش مهارت‌های تأملی به مادران دارای کودک مبتلا به اتیسم می‌تواند در کاهش اثرات منفی فرسودگی والدینی بر کیفیت مراقبت مادرانه مؤثر باشد.