تاثیر فرم‌های نانوذره، نانوکامپوزیت، نانوکپسوله و لیپوزومی اسانس‌های نعناع‌فلفلی (Mentha piperita L.) و رزماری (Rosmarinus officinalis L.) در کاهش بیوفیلم باکتری‌های گرم‌مثبت و گرم‌منفی

Abstract

زمینه و هدف: استفاده از اسانس­ها در کنترل باکتری­های بیماری­زا به دلیل حلالیت پایین در آب و فعالیت زیستی اندک با محدودیت­هایی روبه رو است. لذا استفاده از نانوذرات، نانوکامپوزیت، نانوکپسوله و لیپوزومی می­تواند یکی از راه­های رفع این محدودیت­ها باشد. روش کار: نمونه­های گیاهی نعناع­فلفلی Mentha piperita L. و رزماری Rosmarinus officinalis L. مورد آزمایش در این تحقیق از مرکز رشد واحدهای فناوری کشاورزی جهاد دانشگاهی ارومیه جمع­آوری و توسط متخصصین گیاه­شناسی دانشگاه ارومیه مورد تایید قرار گرفت. گیاهان جمع­آوری شده در تاریکی کاملاً خشک گردید و سپس گیاهان خشک شده به­وسیله دستگاه مخلوط­کن پودر شد. برای تهیه اسانس از دستگاه کلونجر استفاده شد. اسانس­های حاصل از گیاهان رزماری و نعناع­فلفلی با استفاده از روش تقطیر توسط GC-MS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: متیل­سیکلوهگزانول 35/90 درصد و منتون 01/23 درصد به­ترتیب اجزای اصلی گیاه نعناع­فلفلی، Camphor 22/23 درصد و Alpha-pinene 99/17 درصد گیاه رزماری به­دست آمد. اندازه ذرات نانوامولسیون، نانو­کامپوزیت، نانو­کپسوله و نانو­لیپوزوم اسانس نعناع­فلفلی به ترتیب 34/3، 14/27، 25/19 و 01/19 نانومتر به­دست آمد و در رزماری 69/2، 07/71، 02/35 و 38/25 نانومتر به­دست آمد. اسانس خالص و حالت­های نانو اسانس­های رزماری و نعناع­فلفلی خواص ضد­میکروبی مناسبی بر علیه هر دو گروه باکتری­های گرم­مثبت و گرم­منفی نشان داد که حالت­های نانو نسبت به حالت خالص اسانس خواص ضد­میکروبی بالایی دارد. نتایج نشان داد باکتری­های گرم­مثبت حساس­ترین باکتری­ها و بیشترین تاثیر و باکتری­های گرم­منفی مقاوم­ترین و کمترین تاثیر را در برابر حالت­های مختلف نانو داشت. نتیجه‌گیری: اندازه­ی ذرات تمامی فرمولاسیون­ها در طی زمان اختلاف معنی­داری نشان دادند، اندازه ذرات نانوذره­ها نسبت به نانو­کپسوله، نانو­کامپوزیت و نانولیپوزوم­ها تفاوت کمی داشت، اما در حالت کلی همه نمونه­ها پایدار بوده به صورتی که تغییر اندازه ذرات پس از گذشت یک ماه قابل قبول بود. در آزمون اثرات ضدمیکروبی، تاثیر اسانس در دو حالت آزاد و کپسوله شده در حامل­های لیپیدی در برابر باکتری گرم­مثبت بیشتر از باکتری گرم­منفی بود، همچنین میزان بازداری نانوذره و نانولیپوزوم در مقایسه با اسانس آزاد در همه باکتری­ها (استافیلوکوکوس ارورئوس، باسیلوس سرئوس، اشرشیا کلی، موراکسلا کاتارالیس) بالاتر بود.