بررسی آسیب‌پذیری منابع آب زیرزمینی در اثر تغییر اقلیم (مطالعه موردی: دشت تایباد)

Abstract

با توجه به افزایش روز افزون جمعیت در سراسر جهان، مقدار مصرف آب نیز افزایش پیدا کرده است. منابع آبی متعددی جهت استحصال وجود دارد که در بین آن‌ها، آب‌های زیرزمینی از اهمیت بالایی برخوردارند. شناخت تآثیر تغییرات اقلیمی بر جنبه‌های مختلف این منبع آبی، می­تواند منجر به ایجاد روش­هایی جهت کاهش و یا سازگاری با این تآثیرات شود. از این رو مطالعه حاضر با هدف بررسی تآثیر تغییر اقلیم بر میزان آسیب‌پذیری سفره­های آب زیرزمینی دشت تایباد از طریق روش ماتریس استنتاجی نیستور و استفاده از مدل گزارش پنجم GFDL-ESM2M تحت دو سناریوی انتشار RCP4.5 وRCP8.5 در بازه­زمانی 1991 تا 2100 انجام شد. برای این منظور از دو شاخص خشکی دومارتن و آب قابل دسترس استفاده شد. نتایج شاخص آب قابل دسترس نشان داد که کم‌ترین مقادیر آب قابل دسترس در بخش شرقی منطقه قرار دارد که در سال­های آتی روند کاهش آب قابل دسترس به سمت غرب منطقه گسترش می­یابد. نتایج شاخص خشکی دومارتن نیز نشان داد، بیش‌تر مناطق خشک تحت هر دو سناریو در قسمت شرقی حوضه قرار دارند. نتایج ماتریس استنتاجی نیستور بیان‌گر این موضوع است که مناطق با اثر خیلی زیاد در تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی در قسمت­های شمال و جنوب غربی قرار دارند و در بخش شرقی حوضه مناطق با اثر خیلی‌کم قابل مشاهده است. بخش­های با اثر زیاد و متوسط روند کاهشی از خود نشان دادند و در بخش­‌هایی با تآثیر کم روند افزایشی مشاهده شد. مناطق با اثر خیلی کم بدون روند خاصی است. این مناطق دارای حداقل پتانسیل تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی از گذشته تا حال بوده و تغییر اقلیم در آینده نیز تغییری در آن ایجاد نمی­کند. به‌طور کلی تغییر در پارامترهای اقلیمی تا سال 2100 موجب کاهش پتانسیل تغذیه سفره‌های زیرزمینی در حدود 55 تا 60 درصد از منطقه مورد مطالعه حداقل به میزان یک طبقه خواهد شد.