ارزیابی نتاج و معرفی ژنوتیپهای برتر نسل دوم حاصل از تلاقی طالبی ’سمسوری‘با رقم تجاری ’گالیا‘

Abstract

ارقام بومی طالبی در ایران کیفیت و طعم مطلوبی دارند ولی به‌دلیل حساسیت به بیماری‌های قارچی و ویروسی و عملکرد پایین در مقایسه با ارقام هیبرید وارداتی به تدریج از چرخه تولید حذف می‌شوند. به‌منظور ترکیب صفات و تشکیل جمعیت اصلاحی، طالبی رقم 'سمسوری‘ با یک رقم هیبرید تجاری از گروه گالیا که در سال‌های اخیر به‌دلیل مقاومت به بیماری‌ها، قطر گوشت و شیرینی بالا بسیار مورد استقبال جالیزکاران قرار گرفته است، تلاقی داده شد. در این پژوهش تعداد 1000 عدد گیاه نسل دوم حاصل از تلاقی رقم 'سمسوری‘ با رقم 'کوری‘، به همراه بذرهای والدی و نسل اول آنها کشت شدند تا به روش شجره‌ای، بوته­ها ضمن خودگشنی، در شرایط طبیعی مزرعه برای صفات زراعی، مقاومت به بیماری‌ها و در آزمایشگاه برای صفات کمی و کیفی میوه مورد ارزیابی و گزینش قرار گیرند. نتایج نشان داد همه صفات کمی مورد ارزیابی، بجز ضخامت پوست میوه (661/0) و شاخص شکل میوه (531/0) دارای وراثت‌پذیری عمومی بالای 85 در‌صد بودند. میانگین همه صفات کمی به جز مواد جامد محلول (8/10) و ضخامت گوشت میوه (52/3) در جمعیت F1 نسبت به میانگین والدین کمتر بود. در جمعیت F2 برای تمام صفات کمی تفکیک متجاوز مثبت نسبت به والد برتر و تفکیک متجاوز منفی نسبت به والد با ارزش کمتر مشاهده شد. در جمعیت F2 نزدیک به 80 درصد ژنوتیپ­ها کاملاً مشبک و 20 درصد دارای میزان شبکه کمتر و یا بدون شبکه روی پوست میوه بودند. این نتایج با نسبت­های ژنتیکی 3 به 1 مندلی همخوانی داشت. همچنین 35 درصد ژنوتیپ­های جمعیت F2 خط‌دار بودند و بیش از 80 درصد آنها رنگ پوست میوه متمایل به زرد و رنگ گوشت میوه سبز داشتند. با توجه به اینکه انتخاب براساس صفات با وراثت‌پذیری بالا در نسل­های اولیه قابل اعتماد و موفقیت آمیزتر خواهد بود، بنابراین بهتر است گزینش ژنوتیپ­های برتر در این جمعیت به‌ترتیب براساس صفات مهم اقتصادی، وزن میوه، مواد جامد محلول و زودرسی صورت گیرد.