مدل ساختاری پیشگیری از خودکشی بر اساس تحریف شناختی و حمایت اجتماعی ادراک‌شده با میانجی‌گری هویت اخلاقی در نوجوانان

Abstract

زمینه و هدف: نوجوانان از جمله گروه­های آسیب­پذیر در برابر خودکشی هستنند که بسیاری از آنها نگرش­های ناکارآمد، خطاهای شناختی و مشکلات اخلاقی ناسازگارانه دارند. پژوهش حاضر با هدف بررسی مدل ساختاری پیشگیری از خودکشی بر اساس تحریف شناختی و حمایت اجتماعی ادراک شده با میانجی گری هویت اخلاقی در نوجوانان صورت گرفت. روش کار: پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی و از نوع مدل‌یابی معادلات ساختاری بود. جامعه‌ی آماری شامل کلیه‌ی دانش‌آموزان دختر مقطع نهم شهرستان تاکستان در سال تحصیلی 1400-1401 بود که با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس، حجم نمونه‌ای برابر با 300 شرکت‌کننده در نظر گرفته شد. ابزار پژوهش شامل: پرسشنامه تجدید نظر شده خودکشی (SBQ-R)، مقیاس حمایت اجتماعی ادراک شده فلمینگ و همکاران (1982)، مقیاس تحریف شناختی عبدالله زاده و سالار (1389) و پرسشنامه هویت اخلاقی آکوئینو و رید (2002) بود. یافته‌ها: یافته­ها نشان داد که روایی سازه‌های اندازه گیری متغیرهای مربوطه در سطح معناداری 05/0 تایید می‌شود. ضریب آلفای کرونباخ متغیرها بیشتر از 7/0 بود. همجنین یافته ها نشان داد که بین حمایت اجتماعی ادراک شده و گرایش به خودکشی رابطه معکوس معناداری وجود دارد (237/0-). همچنین بین تحریف شناختی و گرایش به خودکشی رابطه مثبت معنادار( 134/0) بدست آمد. نتایج آزمون بارون و کنی نشان داد که در مرحله دوم مدل، متغیر میانجی (هویت اخلاقی) وارد مدل شده و در بین دو متغیر حمایت اجتماعی ادراک شده و گرایش به خودکشی قرار گرفته است. ضریب مسیر بین این دو متغیر از 381/0- به 237/0- کاهش یافت. همچنین در بررسی نقش میانجی هویت اخلاقی در رابطه تحریف شناختی با خودکشی ضریب مسیر از 304/0 به 134/0کاهش یافت. نتیجه‌گیری: نتایج تاییدکننده رابطه معنادار بین حمایت اجتماعی ادراک شده و گرایش به خودکشی از یکسو و تحریف شناختی با خودکشی از سوی دیگر بودند که هویت اخلاقی نیز در رابطه بین این مولفه­ها نقش میانجی دارد. بنابراین پیشنهاد می­گردد آموزش مهارت‌های تقویت احماین اجتماعی و تشخیص افکار تحریف شده، در کنار توجه به هویت اخلاقی غنی و در راستای پیشگیری از مسائل مربوط به خودکشی بویژه در دانش‌آموزان نوجوان، از طرف مسئولین مدارس و کشور مهم تلقی شود و در دستور کار آنان قرار گیرد.