بهبود فعالیت‌های آنتی‌اکسیدانی گیاه دارویی ریحان تحت تأثیر گونه‌های مختلف قارچ میکوریزا در شرایط تنش کم‌آبی

Abstract

کمبود آب یکی از عوامل محدودکننده رشد و عملکرد گیاهان می­باشد که به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک جهان از جمله ایران به طرق مختلف باعث محدودیت کاشت گیاهان و کاهش عملکرد محصول می­شود. بهره­گیری از رابطه همزیستی گیاه با قارچ‌های میکوریزای آربوسکول‌دار یکی از راهکارهای کاهش تنش کم­آبی در گیاهان به شمار می‌رود. مطالعه حاضر با ‏هدف ارزیابی برخی از صفات فیزیولوژیکی گیاه دارویی ‏ریحان ‎در شرایط گلخانه­‏‎ای تحت تأثیر سطوح مختلف کم­آبی به همراه سه گونه ‏قارچ میکوریزا به صورت فاکتوریل در قالب طرح ‏پایه بلوک‎‏­‏‎های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه­ای انجام گرفت. فاکتورهای ‏آزمایشی شامل تنش کم آبی در سه سطح (تنش شدید: 25 درصد طرفیت مزرعه­ای؛ تنش متوسط: 50 درصد طرفیت مزرعه­ای؛ تنش ملایم: 75 درصد طرفیت مزرعه­ای؛ و تیمار شاهد: 100 درصد ‏ظرفیت ‏مزرعه­ای؛ و سه گونه قارچ میکوریزا شامل Glomus intraradices‎، ‏‏Glomus mosseae،‏‎Glomus etunicatum ‎‏ ‏به میزان 30 گرم در هر گلدان و تیمار شاهد (بدون تلقیح قارچ) بود. ‏مطابق نتایج به دست آمده ‏افزایش سطح تنش ‏کم­آبی باعث کاهش رشد گیاهان گردید. همزیستی با میکوریزا باعث ‏کاهش اثرات مخرب تنش کم‌آبی بر گیاه شد. ‏با اعمال تنش کم­آبی میزان مالون دی آلدهید، آنزیم کاتالاز و پراکسیداز، فعالیت آنتی­‏اکسیدانی و فلاونوئید کل افزایش و ‏فنول ‏کل کاهش یافت. با توجه به نتایج آزمایش می­توان بیان کرد که ‏G. mosseae‏ در مقایسه با سایر گونه­ها تأثیر بیشتری در ‏بهبود ‏اثرات سوء ناشی از تنش کم­آبی در اکثر صفات مورد ارزیابی داشت. درحالی­که تأثیر قارچ ‏G. intraradicse‏ بر فلاونوئید کل، آنزیم کاتالاز و پراکسیداز بالاتر از گونه ‏G. mosseae‏ بود. در نهایت نتایج ‏مشخص کرد که استفاده از قارچ میکوریزا در ‏مقایسه ‏با شاهد (بدون تلقیح با قارچ)‏‎ ‎می‎­‎تواند‎ ‎ابزار مناسبی ‏برای بهبود صفات فیزیولوژیکی و فعالیت­های آنتی­اکسیدانی در ‏شرایط تنش کم‎­‎آبی باشد. ‏