قدرت تخصصی یا تبعیت سیاسی در بوروکراسی دولتی ایران

Abstract

هدف: هدف این است که با توجه به بوروکراسی آرمانی وبر به عنوان چارچوبی جهت تطبیق، مشخص شود که قدرت­‌های سیاسی حاکم بر روند تصمیم­‌گیری­‌های سازمانی در بوروکراسی دولتی ایران تا چه اندازه با تخصص‌­گرایی و قدرت تکنوکراتیک الگوی بوروکراسی آرمانی وبر که بازتاب آرای اداری است؛ هم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خوانی دارد. با انجام فرآیند پژوهش می­‌توان به این مسئله پاسخ مناسبی داد که شکل کنونی جایگاه قدرت تخصصی در بوروکراسی دولتی ایران به مدل بوروکراسی‌‌ ایده‌آل وبر نزدیک‌تراست یا مدل سالا و ویژگی‌­های مرتبط با آن، که بازتاب آرای سیاسی است.طراحی/ روش‌شناسی/ رویکرد: داده­‌های این پژوهش با رویکرد کیفی مبتنی بر تحلیل مضمون استقرایی، نمونه‌گیری هدفمند و مصاحبه نیمه­‌ساختاریافته با 10 نفر از صاحب‌نظران اجرا‌یی وزارت آموزش و پرورش گردآوری شد.یافته‌­های پژوهش: مضامین سازمان‌دهنده شامل قدرت مبتنی بر سیاست، عدم پیروی از قوانین و دستورالعمل­‌های مستند شده، در نظر نگرفتن زیرساخت و امکانات موجود، برتری ملاحظات سیاسی بر تصمیمات، خویشاوندسالاری، بوروکراسی­‌های زائد اداری، ضعف پاسخگویی و مسئولیت‌­پذیری، سوابق کوتاه‌­مدت خدمت وزراء، مشخص نکردن اهداف، فرمالیزم، در نظر نگرفتن بوم­‌شناسی محیطی، وجود فساد اداری، وجود تصمیمات مقطعی، ضعف استفاده از تخصص و پذیرش متخصصان، ضعف در صلاحیت علمی و سوابق تصمیم­‌گیرندگان، ضعف مشارکت در تصمیمات، محدودیت نظام ارزیابی در تصمیمات، بی­‌ثباتی و عدم هماهنگی و ضعف در اجرای برنامه‌­ریزی است.محدودیت‌ها و پیامدها: مدل نهایی توسط محقق ارائه شده است و نتایج حاصل از پژوهش ممکن است قابلیت تعمیم­‌پذیری در تمامی سازمان‌های بخش دولتی را نداشته باشد.پیامدهای عملی: نتایج پژوهش نشان می‌دهد؛ بوروکراسی دولتی ایران در چارچوب بوروکراسی وبر و مدل سالا، از لحاظ قدرت تخصصی، گرایش بیشتری به مدل سالا دارد و تبعیت سیاسی نسبت به قدرت تخصصی در اولویت قرار می‌گیرد.ابتکار یا ارزش مقاله: درپژوهش‌های انجام شده در کشور تا کنون به صورت مشخص و خاص میزان پایبندی و التزام بوروکراسی دولتی ایران به ویژگی‌‌های ساختاری همچون تخصص‌گرایی و قدرت تکنوکراتیک مطرح شده در بوروکراسی آرمانی و ایده‌آل وبر به عنوان یک مبنا که راهکاری برای حل بسیاری از مسائل و مشکلات اداری است مورد بررسی قرار نگرفته است.نوع مقاله: پژوهشی