بررسی آموزه های تمثیلی ـ تعلیمی در تحفـةالاحرار جامی

Abstract

نورالدین عبدالرحمن جامی، نام‌آورترین شاعر و عارف قرن نهم هجری است. در میان 45 اثر برجا مانده از وی، مثنوی تحفـةالاحرار به داشتن مضامین تمثیلی ـ تعلیمی متمایز است. این کتاب، مرام‌نامه‌ای حاوی دستورهای اخلاقی و نصایح پدر برای فرزند خردسال خویش بوده سؤال اصلی این است که جامی چـه مسـائلی از این حوزه ودر چه حدودی بیان کرده‌است؟ لذا هدف این پژوهش، تبیین و بررسی مضامین تعلیمی از قبیل: تأکید بر علم‌اندوزی، توجّه به اصول و فروع دین، قناعت، مبارزه با هوس، بی‌اعتباری دنیا، یاد مرگ، نکوهش آزمندی، پرهیز از مداهنت، دوری از مصاحبت فرومایگان، توجه به عدل و انصاف، پیروی از پیر و ... است که از دریچة تمثیل بدان کم‌تر نگریسته شده‌است. در میان مبانی مختلف تمثیلی ـ تعلیمی، توجه به دین، پرهیز از مداهنت و یاد مرگ، بسامد بالاتری دارند. پژوهش حاضر با روش توصیف و تحلیل، به بررسی این آموزه‌های پرداخته، روش گردآوری اطلاعات، اسنادی و کتاب‌خانه‌ای است. جامعه آماری شامل بیت‌های تحفـةالاحرار جامی است. نمونه های آماری، بیت‌هایی از تحفـةالاحرار است که علاوه بر مبانی تعلیمی، مبتنی بر صنعت تمثیل، حسب کتب فنون و صناعات ادبی است.