چالش های حاشیه نشینی و سکونتگاه های غیررسمی در کلان شهرها

Abstract

مدیریت شهری با هدف تقویت فرآیند توسعه پایدار ­شهری و بهبود کیفیت زندگی شهروندان، نقش بسزایی در هدایت مسائل آتی کلان­شهرها برعهده دارد. گوتمن می­گوید: «کلان­شهر، پیچیده­ترین و در عین حال با عظمت­ترین مصنوع بشر تا به امروز می­باشد». رشد روز افزون شهرنشینی در سال­های اخیر زمینه­ساز ایجاد آسیب­های جدیدی در شهرها و کلان­شهرها شده است. اسکان غیررسمی از با قدمت­ترین آسیب­هایی است که در سکونتگاه­های انسانی، پا­به­پای رشد شهرها خودنمایی نموده است. با توجه به این­که کلان­شهر تهران به­عنوان پایتخت کشور ایران، از قابلیت­ها و جاذبه­های ویژه­ای برخوردار است، بررسی موضوع حاشیه­نشینی و اسکان غیررسمی درآن مطلوبیت­های ویژه علمی و کاربردی دارد. بررسی آثار و ابعاد، کالبدی و اجتماعی در این نوع سکونتگاه­ها، قابلیت شناخت زمینه­های بروز بحران­های شهری را فراهم می­سازد. بحران­هایی که در صورت عدم مدیریت زمینه­ساز مشکلات فراتر از سطح محلی و منطقه­ای خواهد بود. این مقاله با بررسی این نوع سکونتگاه­ها و با استناد به اطلاعات و آمار جمع­آوری شده در دوره­های مختلف تاریخی، اسکان غیررسمی در کلان­شهر تهران را، ناشی از مهاجرت­های داخلی استان تهران دانسته و با تمرکز بر چرخه پیشگیری، آمادگی، مقابله و بازسازی مدیریت بحران به ارائه راهکارهای مدیریتی می­پردازد.