تعاملات شهر و طبیعت در شکل‌گیری بافت قدیم و جدید شهر گرگان با تأکید بر مفاهیم منظر

Abstract

از دیرباز مکان‌یابی و استقرار شهرها به ساختار طبیعی و اقلیمی منطقه وابستگی داشته است و شکل شهر و منظر و به تبع آن ساختارهای معماری در هماهنگی با ویژگی‌های کالبدی مانند توپوگرافی زمین، پوشش گیاهی و جانوری، آب و سایر عوامل دخیل در اکوسیستم، شکل می‌گیرند. علاوه بر آن، عوامل محیطی همواره در ذهن ساکنین و بهره‌برداران منظر دارای هویت هستند و به آن معنا می‌بخشند. از این‌روست که یک درخت قدیمی، جریان آب و بسیاری دیگر از عوامل منظر در ذهن ماندگار و گاه به صورت نمادین مقدس می‌شوند.<br />تنوع شکل زمین و رابطۀ متقابل شهر و بستر، تعاملات محیط و ساختار مصنوع و شکل‌گیری منظر هویتمند در بسیاری از شهرهای ایران از جمله گرگان قابل مشاهده است. همجواری با جنگل، رودخانه و کوهستان از جمله ویژگی‌های خاص منظرینی است که در این شهر وجود دارد. از این‌رو این پژوهش بر آن است تا با رویکردی کیفی و بر مبنای تحلیل‌های تفسیری – تاریخی و موردپژوهی به بررسی رویکردهای مواجهه با طبیعت در شهر گرگان بپردازد. لذا پژوهش حاضر که منتج از یک بازدید میدانی گروهی و سه روزه از شهر گرگان بوده و در تلاش است با بررسی متون و منابع مکتوب به شناسایی عوامل اکولوژیک مؤثر در شکل‌دهی منظر شهری گرگان بپردازد و با مطالعۀ میدانی به بررسی رابطۀ متقابل این دو باهم پرداخته و وجوه عینی و ذهنی مؤثر در شکل‌گیری منظر اکولوژیک را معرفی کند.<br />