دوره نوسنگی قدیم در منطقه دریاچه ارومیه

Abstract

سکونت‌گاه‌های دوره نوسنگی قدیم در منطقه دریاچه ارومیه آذربایجان مسئله‌ای است که تاکنون منابع منتشرشده درباره محوطه‌های باستانی این منطقه به آن اشاره‌ای نداشته‌اند. البته در پیرامون دریاچه ارومیه شماری از محوطه‌های باستانی عصر نوسنگی وجود دارند که از بررسی و کاوش آنها اطلاعات ارزشمندی منتشر شده است؛ مثل حاجی‌فیروز‌ تپه، یانیق‌‌تپه و اهرنجان‌‌تپه. با این حال، برعکس آنچه تاکنون منتشر شده، داده‌ها و مواد باستان‌‌شناختی مکشوفه از این تپه‌ها معرف تسلسل آثاری از دوره‌های قدیم تا جدید نوسنگی با سفال یعنی حدود 6500 تا 5000 ق. م. است. همچنین امروزه شواهد باستان‌شناختی جدیدی دال بر وجود سکونت‌گاه‌های دوره قدیم نوسنگی با سفال در منطقه مشاهده می‌شود که هم افق جارمو2، گوران2، عبدالحسین2 و تپه سراب در زاگرس شمالی و مرکزی می‌نماید که حدود 7000 تا 6000 ق. م. برای آنها قدمت تعیین شده است. این مقاله اما بر مبنای یافته‌های باستان‌شناختی از اهرنجان‌تپه و قره‌تپه در مقایسه با آثار حاجی‌فیروز با بازنگری مطالعات پیشین، تفسیری جدید از دوره قدیم نوسنگی در منطقه عرضه می‌کند. سرانجام نویسنده بر مبنای یک رهیافت انتشارگرا چنین نتیجه می‌گیرد که محوطه‌های دوران نوسنگی قدیم و جدید منطقه دریاچه ارومیه برآیند و تحت تأثیر توسعه روستانشینی اولیه در زاگرس مرکزی و شمالی بوده است.