طراحی مدلی بومی برای تعیین ابعاد انعطاف‌پذیری منابع انسانی در بانک‏‌های دولتی

Abstract

هدف: پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی انعطاف‌پذیری منابع انسانی در بانک‌های دولتی اجرا شده است. انعطاف‌پذیری منابع انسانی، متغیر قابلیت سازمانی است که به توانایی سازمان در پذیرش محیط در حال تغییر اشاره می‌کند؛ اما در خصوص اجزا، مؤلفه‌ها و ابعاد تشکیل‌دهنده آن اختلاف نظر فراوانی مشاهده می‏شود. به‌دلیل تفاوت آرا در خصوص ابعاد متغیر انعطاف‌پذیری منابع انسانی و نقدهای موجود در عدم جامعیت ابعاد معرفی‌شده، بررسی بیشتر این موضوع ضروری به نظر می‌رسد. از این رو، در پژوهش حاضر تلاش شده است که در این زمینه چارچوب بومی و جدیدی ارائه شود تا خلأ تحقیقاتی موجود پوشش داده شود. روش: این پژوهش از لحاظ رویکرد، پیمایشی ـ اکتشافی و از لحاظ نوع، کیفی است. جامعه آماری آن، گروهی از خبرگان، شامل مدیران اجرایی و متخصصان حوزه مدیریت منابع انسانی بانک‌ها و استادان دانشگاهی بودند که بر اساس روش نمونه‌گیری هدفمند، افرادی به‌عنوان نمونه آماری انتخاب و با آنها مصاحبه شد. انتخاب خبرگان و انجام مصاحبه تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت و در مجموع با 6 خبره مصاحبه شد. رویکرد اتخاذ شده در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل مصاحبه‌ها، تحلیل تم بود. یافته‌ها: از نتایج مصاحبه‌های صورت‌گرفته، 79 تم اولیه استخراج شد، سپس تم‌های شناسایی‌شده از طریق توجه عمیق به وجه تشابه و افتراق آنها با یکدیگر، در 27 گروه‌ کلی‌تر به‌نام «مقوله‌« دسته‌بندی و در نهایت، در 5 بُعد طبقه‌بندی شدند. نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش به الگویی پنج‏ بُعدی در زمینه انعطاف‌پذیری منابع انسانی در بانک‌های دولتی منجر شد. انعطاف‌پذیری در فعالیت‌های مدیریت منابع انسانی، انعطاف‌پذیری ادراکی ـ شناختی، انعطاف‌پذیری مهارتی، یادگیری فردی و سازمانی و انعطاف‌پذیری رفتاری ابعاد این الگو هستند.