ارزیابی کیفیت منابع آب سطحی و زیرزمینی دشت ملایر از نظر شرب و کشاورزی

Abstract

شهر ملایر یکی از قطب­های کشاورزی استان همدان و به­عنوان شهر جهانی انگور شناخته شده است، بر این اساس مطالعه کیفیت آب در این منطقه بسیار مهم است. در مطالعه حاضر 93 نمونه آب که شامل 61 چاه، 9 چشمه، 16 رودخانه و هفت آبگیر بود مورد نمونه­برداری قرار گرفت و پارامترهای NO3، pH، EC،Na و K اندازه­گیری و کیفیت آب به کمک شاخص WQI و ویلکاکس برآورد شد. به­منظور مقایسه کیفیت منابع آب آنالیز واریانس یک­طرفه و برای مقایسه با استاندارد ملی ایران و WHO آزمون تی تک­نمونه به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که منابع مختلف آب از نظر کیفیت دارای اختلاف آماری معنی­دار و مقدار EC، NO3 و Na در آب چاه بالاتر از سایر منابع است، بنابراین کیفیت آب چاه پایین­تر از سایر منابع برآورد شد. بر اساس شاخص ویلکاکس بیش از 10 درصد نمونه­های آب چاه، چشمه و رودخانه دارای شوری بالا و در مورد چاه، چشمه و روخانه 2/85، 8/88 و 8/68 درصد نمونه­ها دارای شوری متوسط بودند. مقادیر EC در آب چاه، چشمه و رودخانه بالاتر و در مورد آبگیر پایین تر از استاندارد WHO برآورد شد. به نظر می­رسد بالاتر بودن نیترات در آب چاه به دلیل مصرف کودهای کشاورزی در منطقه اتفاق افتاده است و به دلیل مشکلات ناشی از نیترات بر سلامت انسان استفاده از آب چاه برای شرب در بلند مدت توصیه نمی­شود. به­طور کلی در استفاده از آب چاه پایش­های دوره­ای ضروری است و با بررسی کیفیت خاک شاید نیاز به روش­های اصلاح نیز باشد.