برآورد ارزش اقتصادی آب شرب در استان همدان با مدل هکمن

Abstract

رشد روز‏افزون تقاضای آب در شرایط خاص اقلیمی کشور، استان همدان را در آستانه کمبود شدید و به دنبال آن تنش­های اجتماعی و سیاسی زیادی قرار خواهد داد که بهبود این شرایط نیازمند رویکردهایی برای تخصیص و استفاده بهینه از منابع آبی موجود است. قیمت­گذاری آب و تعیین تعرفه­های مناسب، ابزاری قوی برای مدیریت تقاضا و بهترین رویکرد برای تخصیص و تشویق به حفاظت از منابع آبی است. برای رسیدن به این هدف در این پژوهش برای تعیین ارزش اقتصادی آب به بررسی تمایل به پرداخت آب شرب با استفاده از رهیافت ارزش­گذاری مشروط دوگانه پرداخته شده است. برای این تحقیق به‏منظور بررسی رفتار خانوارها در تمایل به پرداخت آب شرب از الگوی هکمن و نیز از داده­های مقطع زمانی سال 1396 مربوط به 329 خانواده از شهرستان­های همدان، کبودرآهنگ و نهاوند استفاده شد. نتایج حاصل از برآورد مدل هکمن نشان داد که در شهرستان همدان، کبودرآهنگ و نهاوند به‏ترتیب 6/45 ، 4/57 و 5/6 درصد از خانوارها، حاضر به پرداخت مبلغی بیش از تعرفه فعلی برای بهبود کیفیت آب آشامیدنی هستند. بدین ترتیب میانگین تمایل به پرداخت برای آب آشامیدنی سالم در شهرستان همدان، کبودرآهنگ و نهاوند به‏ترتیب 5830، 7400 و 5250 ریال برای هر خانوار برآورد شد. هم­چنین نتایج نشان داد که عوامل متغیرهای بارتکفل، سطح زیر بنا و درآمد از جمله عوامل تأثیرگذار بر تصمیم خانوارها بر پرداخت بیشتر آب بهاء برای استفاده از آب شرب با کیفیت بالاتر است و عوامل تعیین کننده در میزان تمایل به پرداخت خانوارها شامل متغیرهای، سن، تعداد اعضاء خانواده و مساحت خانه است. با توجه به تمایل به پرداخت بالای خانوارها نسبت به قیمت آب بها، ضروری است برنامه‏ریزی مناسبی برای بهبود آب آشامیدنی سالم صورت گیرد.