تولید و بازتولید فضا در چرخۀ دوم انباشت سرمایه؛نقدی بر زندگی روزمره در فضای زیسته

Abstract

<strong>بیان مسئله:</strong> فضای لوفوری با فاصله‌گرفتن از (و گاه دربرگرفتن) فضای لایتناهی ریاضیدانان و فضای ذهنی فیلسوفان وارد حوزۀ اجتماعی می‌شود. این فضا به‌زعم لوفور هم تولید و هم مصرف می‌گردد و به‌تعبیری، نوعی کالای تولیدی و در عین حال محصول مصرفی به‌شمار می‌رود. برهم‌نشست تولید مادی، تولید ایدئولوژی و تولید معنا در یک مکان و در یک زمان به‌عنوان عناصر اصلی تولید فضای اجتماعی شناخته می‌شود که طی یک فرایند تریالکتیکی (و نه دیالکتیکی) بازتولید می‌شود. درهم‌تنیدگی نظریۀ لوفور، با مدار ثانویۀ انباشت سرمایه، که هاروی آن را مطرح کرد، تأثیر شگرفی بر انضمامی‌ساختن کارکرد سرمایه‌داری دارد. فرایند تولید و بازتولید فضا در چرخۀ دوم انباشت سرمایه حامل فراورده‌هایی است که اغلب متفکرین چپ‌گرا آن را به شیوه‌های ارتجاعی تمدن نسبت می‌دهند. آنچه اهمیت فزاینده‌تری نسبت به فراورده‌های فضای سرمایه‌دارانه دارد تحلیل فرایند تولید و بازتولید فضا در چرخۀ دوم است که در این زمینه، هاروی، به‌عنوان شارح اصلی نظریات لوفور، پیشگام است. برهم‌نشست و تحلیل نظریات لوفور و هاروی در نقد زندگی روزمره و چگونگی گریز از فضای سرمایه و چرخۀ تریالکتیکی از اصلی‌ترین مسائل این پژوهش به‌شمار می‌رود.<br /> <strong>اهداف پژوهش:</strong> نقد زندگی روزمره در فضای زیسته که آکنده از تسلط سرمایه بر آن است از اهداف اصلی این پژوهش به‌شمار می‌رود که فرایندهای تولید فضا و سپس فراورده‌های آن در این پژوهش با استناد به دستگاه فکری لوفور و هاروی و اشتراکات نظری آنان به تحلیل کشیده می‌شود.<br /> <strong>روش پژوهش:</strong> این پژوهش دارای روش توصیفی-تحلیلی و، از لحاظ هدف، بنیادی می‌باشد. مسئلۀ اصلی با استفاده از منابع مرجع و اصیل به واکاوی گذاشته می‌شود تا در نهایت، نقد زندگی روزمره در فضای زیسته صورت گیرد.<br /> <strong>نتیجه‌گیری:</strong> نتایج حاصل از این پژوهش که بر اساس این فرضیه بنا نهاده شده است: «زندگی روزمرۀ شهروندان در فضای زیسته یا چرخۀ دوم انباشت سرمایه، حامل ابژگی و انفعال و مصرف‌گرایی آنان است»، نشان می‌دهد که فضای سرمایه‌دارانه با پیش‌ران فرایند تریالکتیکی به‌سوی بنانهادن شهروند منفعل (مصرف‌گرا) و پایه‌گذاری سوژه و ابژه در حرکت است که تأثیرات آن، علاوه بر فضای شهر، بر فضای زندگی حاکم است.