تحلیل ساختار منظر ستایشگاه‌های مهری

Abstract

نگرش‌ بشر به آداب و آیین‌های مذهبی و ارزش و اهمیتی که برای آنها قائل بوده است، به بهترین شکل در معماری و هنر نمود پیدا می‌کند. در ایران باستان یکی از بارزترین و شکوهمندترین مبانی آیینی که فضا را شکل داده، باورهای مهرپرستان بوده است. پرداختن به آثار معماری و منظر ستایشگاه‌های این آیین و مکان برگزاری مراسم این کیش از آن جهت اهمیت دارد که باورها و سمبل‌های میتراییسم‌ با همة پیچیدگی معنایی در راز‌های آن، در هنر و معماری ادوار مختلف ایران و حتی پهنة گسترده‌ای از جهان نمود پیدا کرده است. تمایل وسواس‌گونه به مطالعة ستارگان و علم نجوم از اهم آموزش‌ها در حلقة یاران بود و بر همین اساس عموماً بررسی‌های انجام‌شده دربارة ستایشگاه‌های مهری‌دینان متمرکز بر معماری داخل مهرابه بوده و به محیط و منظر پیرامون آن پرداخته نشده است. هدف این پژوهش بررسی و شناخت منظر ستایشگاه‌های باستانی مهر براساس شواهد و بناهای موجودی است که تا به امروز متعلق به این آیین شناسایی شده‌اند. این تحقیق براساس روش پژوهش پیمایشی از نوع توصیفی<br /> _تبیینی است. ابتدا با مطالعة شواهد و باورهای آیینی و تحلیل کتب و مقالات موجود و در نهایت با بررسی منظر مهرکده‌ها این نتیجه حاصل شد که علی‌رغم تغییر ساختار بنیادی مهرکده از شکل‌های غاری تا میتراییوم‌های زیرزمینی، به شکل پویا در همة گونه‌های مهرکده‌ها محور اصلی طراحی، منظر شبانه است.