بررسی سیر تحلیلی ادبیات پایداری و سیاسی پیش از مشروطه

Abstract

ادبیات پایداری، زیرمجموعه ای از ادبیات سیاسی متعهد به جامعه است که در متن زندگی مردم و درتحولات اجتماعی به وجود می‌آید و ریشه در گذشته‌های دور دارد. دفاع از فرهنگ و مقابله با هجوم بیگانگان خارجی و ستم و بیداد داخلی، موجب رشد این نوع ادبی شد. بررسی جامعه شناسی متون ادبی نشان می دهد در جوامع کهن ایرانی، مردم کمتر فرصت حضور در جامعه و اظهار نظر داشتند و فقط معدودی از سخنوران و اندیشمندان ادبیات فارسی، در آثار خود به ادبیات سیاسی و پایداری توجه نشان داده‌اند و این گونه از ادبیات در روزگار معاصر – و بعد از مشروطیت - نظم می‌یابد و نام گذاری می‌شود اما به عنوان یکی از نمودهای ادبیات سیاسی- اجتماعی ایران زمین، می‌‌توان نمونه‌هایی از آن را در آثار باقیمانده قبل و بعد از اسلام دید و دانست. پایداری، فصلِ مقوّم ادبیات است که ریشه در عمق فرهنگ و ادب ایران دارد در این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی ابتدا تعاریف و تاریخچه‌ای در باره موضوع ارائه می‌شود و پس از آن، با بررسی جامعه شناسی سیاسی ادوار و متون نثر فارسی نمونه‌هایی که بیانگر جلوه‌هایی از ادب پایداری در ادوار مختلف پیش از مشروطه است مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرند تا مشخص شود در پیشینه‌ی کشور ما و در مقابل تهاجمات بیگانگان، نهضتهایی شکل گرفت و در متون ادبی نیز تأثیر گذاشت که می توان آنها را جلوه هایی از ادب پایداری دانست و ثابت کرد ادبیات سیاسی در تاریخ ادبی این سرزمین، سابقه ای دیرین دارد.