جستار در چگونگی پیوند ساکن و مسکن

Abstract

خانه‌های دوران مدرن و پس از آن، غالباً نتوانستند نقش «مأمنی محبوب» را برای ساکنانشان ایفا کنند و حتی نوعی بیگانگی و عدم تعلق خاطر، برای ساکنانشان فراهم ‌کردند. به نظر بسیاری از صاحب‌نظران، این مسئله از عدم هماهنگی مسکن با ابعاد مختلف وجودی انسان و پس از آن، فقدان معانیِ مرتبط با این ابعاد و در نتیجه منفعل بودن ساکن نشأت می‌گیرد. <br />در این راستا مقاله‌ حاضر، چگونگی پیوند ساکن و مسکن را پرسش اصلی خود قرار داده و در جهت دستیابی به این مهم، به جای مسکن ابژکتیو، در پی خانه‌ای است که ذهن انسان را برای کشف ابعاد پنهان خود به جستجو و کاوش بکشاند. ضمن آن که در تعاملِ دو سویه با ساکن خویش قرار گیرد و همچون آیینه‌ای باشد که ساکنین بتوانند خود را در آن ببینند و با آن به گفتگو بنشینند.<br />به منظور دستیابی به این اهداف، نوشتار حاضر توجه به ‌«خوانش‌‌پذیری مسکن» و «معنای استنباطی ساکنین» را در این زمینه راه‌‎گشا می‌داند. از این‌رو در قالب تحقیقی از نوع کیفی و با تکیه بر مطالعات کتابخانه‌ای و تحلیل دیدگاه‌ها و نظریه‌‍‌های مرتبط، ابتدا به بررسی «بده‌بستان معنا بین ساکن و مسکن» می‌پردازد. پس از آن با بررسی ابعاد مختلف آن سعی می‌کند عواملی را که در شکل‌گیری پیوند میان ساکن و مسکن نقش دارند، شناسایی ‌کند؛ از آن‌‌جهت که خوانش‌پذیری مسکن و معنای استنباطی ساکن را در این پیوند، حائز اهمیت می‌داند. در این رابطه، بر‌اساس کیفیت خوانش و بده‌بستان معنا، مراتبی از ارتباط میان ساکن و مسکن در قالب «معناداری»، «معناسازی ساکن» و «معناسازی مسکن» ارایه می‌‌شود. سرانجام ویژگی‌های مسکنی که در تعامل با ساکن قرار می‌گیرد، بر‌اساس مراتبِ مذکور در سه مرتبة «مسکن خوانا و آشنا»، «مسکن پرسش انگیز و خیالین» و «مسکن متعالی» معرفی می‌‌شود.