همزیستی درون و برون معماری در اَرسن نقش جهان

Abstract

بیان مسئله: معماری را می‌توان تنظیم رابطه درون و بیرون متأثر از ماهیت دو وجه آن­ دانست و معماری سنتی نیز به عنوان گنجینه دانش و تجربه پیشینیان می‌تواند از زوایای نوینی مورد کنکاش قرار گیرد. فرض بر این است که در معماری مکتب اصفهانی به عنوان دوره­ای مؤثر از معماری ایران، همزیستی درون و بیرون دگرگون شده است.<br />هدف : تحلیل فضایی و کالبدی بناهای شاخص میدان نقش جهان از منظر جایگاه، عوامل و چگونگی همزیستی درون و بیرون و نقش هر کدام در تکوین هویت شهری و معماری مجموعه، هدف اصلی این مقاله است. <br />روش تحقیق : این پژوهش با یافته‌اندوزی کتابخانه­‌ای و میدانی، به روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته و هدفی توسعه­‌ای در راستای تقویت تفکر و طراحی معماری دارد. <br />نتیجه گیری : نتایج تحقیق بیانگر رجحان نسبی فضاها و سیمای شهری بر نمود ویژه هر بنایی بوده؛ با این حال تعادلی بین درون و بیرون با اهمیت نسبی درون در هر بنا برقرار است. ارجحیت یافتن مقوله شهرسازی و رشد و توسعه شهر و توجه به مجموعه‌های شهری در مقابل تک بناهای مبتنی بر خلاقیت‌های فردی معمار در دوره صفوی، نوعی از توجه ویژه به "بیرون" قلمداد می‌شود که می‌تواند ناشی از نمایش قدرت حکومتی و رقابت در جهان اسلام باشد. در میدان نقش جهان تلفیق بازار با ابنیه عمومی به صورتی نوین و الحاق ایوان ستون‌دار در ابعاد وسیع و به صورت مطبق به بناها، از ابداعات معماری سبک اصفهانی است که ناشی از تغییر نگرش در رابطه درون و بیرون معماری است. همچنین اهمیت یافتن نقش آستانه از حیث معنایی و کارکردی در این دوره را می توان تأکیدی بر نمایش مرز و قلمرو و رعایت سلسله مراتب در معماری تلقی کرد؛ مهم‌ترین عنصر ناحیه تعاملی و منطقه گذار و جایی که دنیای درون و بیرون را در هم می‌آمیزد.