سنجش اولویت‌های خوانش منظر فضاهای شهری از دیدگاه شهروندان (‌نمونه موردی : میدان‌های شهری همدان‌)

Abstract

چگونگی منظر شهری نقش مهم و تأثیرگذاری در خوانش و ادراک فضاهای شهری دارد. ارتقاء عوامل بصری و ادراکی منظر فضاهای شهری زمانی می‌تواند تحقق یابد که اولویت‌سنجی مسایل شهری موجود، مبتنی بر نظریات شهروندان و استفاده‌کنندگان از فضاها باشد. از آنجا که نظرات و آرای مختلفی در سطح شهر و پیرامون مسایل منظر شهری و اولویت‌های آن وجود داشته و اتخاذ تصمیمات نیز باید همگرا و در راستای پوشش همه جانبه اولویت‌ها باشد، بنابراین هدف این پژوهش، اولویت‌سنجی و خوانش منظر میدان‌های شهری همدان از دیدگاه شهروندان و متخصصین با استفاده از روش فرایند تحلیل شبکه (ANP) است. بر این اساس ابتدا معیارها و شاخص‌های منظر میادین شهری همدان با استفاده از مطالعات اسنادی– کتابخانه‌ای استخراج و سپس با توجه به اهداف و سؤال‌های تحقیق مدلANP تهیه شد. این مدل مبتنی بر منظر میادین شهری همدان شامل 3 خوشه (معیار/ گروه) و20 گزینه (نود/ زیرگروه)، با استفاده از نرم‌افزار Super Decisions تولید شد. نتایج بررسی‌های میدانی در نرم‌افزار مذکور مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. خروجی‌های مدل به شیوه‌های مختلف متنی و نمودارهای متنوع و قابل تأمل برای تمام معیارها و گزینه‌ها قابل ‌ارایه است. از این رو با توجه به سؤالات این تحقیق : 1. اولویت‌بندی شاخص‌ها و معیارهای مؤثر بر منظر میادین شهری همدان براساس دیدگاه شهروندان چگونه است؟2. اولویت شاخص‌های منظر شهری نسبت به معیارها براساس دیدگاه متخصصین چیست؟ تنها بخشی از یافته‌ها در مقاله آورده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد بیشترین و بالاترین اولویت‌های منظر میادین شهری از دیدگاه شهروندان به ترتیب مربوط به شاخص «پوشش گیاهی و درختکاری» در خوشه کالبدی – فیزیکی‌، «بناهای یادمانی و آرامگاهی» در خوشه هویتی - مکانی و «مقیاس و تناسبات فضا» در خوشه زیباشناختی کالبدی در میدان بوعلی‌سیناست. همچنین در میدان امام‌خمینی بالاترین اولویت‌ها مربوط به شاخص«نمای ساختمان‌ها» در خوشه کالبدی و فیزیکی، «ویژگی‌های تاریخی و فرهنگی مکان» در خوشه هویتی - مکانی و «تقارن بدنه‌ها» در خوشه زیباشناختی -کالبدی است. از دیدگاه متخصصین بالاترین اولویت‌های منظر شهری نسبت به معیارها مربوط به شاخص «نماهای ساختمان» در خوشه کالبدی – فیزیکی‌، «بناهای یادمانی و آرامگاهی‌» در خوشه هویتی– مکانی و «‌نمادها و نشانه‌ها» در خوشه زیباشناختی کالبدی است.