سازمان فضایی شهر ساسانی بیشاپور

Abstract

شهر باستانی بیشاپور دومین پایتخت ساسانی است که توسط شاپور برپا گردید. این مقاله به دنبال توصیف روشن و معرفی ویژگیهای سازمان فضایی این شهر تاریخی بصورت مستند و بر اساس یافته های ملموس کاوش های باستان شناسی است. چهره اصلی شهر بیشاپور که در این مقاله به توصیف آن پرداخته شده در کاوش های باستان شناسی انجام شده طی سالهای 1347 تا 1357 بدست آمده است. طی این کاوش ها ارگ حکومتی شامل کاخ و معبد آناهیتا و حصار شهر بعلاوه قسمتی از برج و باروی آن مورد کاوش قرار گرفت و برخی از ابنیه آن نیز حفاظت و مرمت گردید. بیشاپور به علت سرگذشت ویژه تاریخی آن و عدم تغییر و تحولات بر روی ساخت تاریخی، در دوره اسلامی، تقریبا دچار تغییر اساسی نشده و از جمله معدود شهرهای تاریخی ایران است که سازمان فضایی آن قابل تشخیص است. در این نوشته ابتدا مفهوم شهر در فرهنگ ایران باستان به اجمال مورد بررسی قرار گرفته و پس از شناخت گذرای وضعیت فرهنگی مذهبی و سیاسی ساخت شهر توسط شاپور کلیت سازمان فضایی شهر بر اساس یافته ها و گزارش باستان شناسی معرفی می گردد.