مطالعه ‏ی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‏ های برنج بر اساس مؤلفه ‏های جوانه‏ زنی و رشد گیاه‏چه در شرایط تنش خشکی

Abstract

به منظور مطالعه تنوع ژنتیکی در 26 ژنوتیپ برنج (مجموعه متحمل به گرمای lRRl) در سال 1395 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار شامل 24 لاین و 2 هیبرید به عنوان فاکتور اول و تنش خشکی با پلی اتیلن گلایکول 6000 در 5 سطح صفر (شاهد)، 3/0-، 8/1-، 3/3- و 8/4- بار به عنوان فاکتور دوم اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین سطوح خشکی، ژنوتیپ‏ها و برهمکنش آن‏ها در تمام صفات در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی‏داری وجود داشت. کمترین شاخص‏های جوانه‏زنی و رشد گیاه‏چه در سطح 8/4- بار مشاهده گردید. بیشترین همبستگی مثبت و معنی‏دار بین طول ساقه‏چه و طول گیاه‏چه به دست آمد. در تجزیه به مؤلفه‏های اصلی 4 مؤلفه اول 85 درصد از کل تنوع را توجیه نمودند. تجزیه کلاستر به روش وارد ژنوتیپ‏ها را در سه کلاستر قرار داد. در کلاستر اول لاین‏های 48، 15، 35، 44، 42، 20، 19، 5، 28، 10، 16،4، 2، 55، 53، 31، 34، 36 و هیبرید HB2، در کلاستر دوم لاین‏های 25، 23 و هیبریدHB1 و در کلاستر سوم لاین‏های 40، 13، 41، 21 قرار گرفتند. با توجه به نتایج مقایسه میانگین، بای پلات و تجزیه کلاستر ژنوتیپ‏های کلاستر دوم از نظر سرعت جوانه‏زنی، طول ساقه‏چه، طول ریشه‏چه، طول گیاه‏چه، وزن تر گیاه‏چه، وزن خشک گیاه‏چه، نسبت وزن خشک به تر گیاه‏چه، شاخص بنیه بذر، بالاتر از میانگین کل بوده و بنابراین متحمل به خشکی می‏باشند. ژنوتیپ‏های منتخب یاد شده می‏توانند در پیشبرد برنامه‏های اصلاحی در توسعه ارقام جدید برنج با تحمل بیشتر به تنش خشکی، مورد توجه قرار داده شوند.