شناسایی آثار گسل پردیسان پیرامون برج میلاد با استفاده از بررسی‌های ریخت‌زمین‌ساختی و پردازش ارتعاشات محیطی

Abstract

بررسی ویژگی‌های هندسی و ریخت‌زمین‌ساختی گسل‌های پویا، به‌عنوان چشمه‌های لرزه‌زا، یکی از بنیادی‌ترین گام‌ها جهت ارزیابی تحلیل خطرلرزه‌ای در نواحی شهری است. با توجه به موقعیت زمین‌ساختی گستره‌ کلان‌شهر تهران و قرارگیری آن در جنوب کوهپایه البرز مرکزی، به‌عنوان بخشی از کمربند لرزه‌خیز آلپ-هیمالیا، رخداد زمین‌لرزه‌های بزرگ و متوسطی را در گذر زمان تجربه کرده است. لذا، شناسایی و گرد‌آوری اطلاعات پیرامون گسل‌های پویا در این گستره‌ شهری، امری ضروری است. با توجه به تدفین برخی از پهنه‌های گسلی این گستره با پوشش نهشته‌های آبرفتی کواترنری، بهره‌گیری از روش‌های مطالعات زیرسطحی همانند لرزه‌نگاری برای شناسایی ویژگی‌های هندسی چنین گسل‌هایی و ردیابی آنها در ژرفا اجتناب ناپذیر است. با توجه به پیچیدگی‌های اجرایی و هزینه‌های عملیات لرزه‌نگاری در مناطق شهری، در پژوهش حاضر از پردازش ارتعاشات محیطی همانند مایکروترمور‌ها و خردلرزه‌ها به‌عنوان یکی از روش‌های لرزه‌نگاری غیرفعال بهره گرفته شده است. در این بررسی، به منظور شناسایی پهنه‌های گسلی کور پیرامون برج میلاد، در ابتدا با انجام مطالعات ریخت‌زمین‌ساختی، دگرشکلی‌های سطحی مرتبط با کارکرد گسل‌ها شناسایی شد. در ادامه، با توجه به شناسایی جایگاه و راستای ساختارهای گسلی و تاقدیس پردیسان، پروفیل لرزه‌ای طراحی و برداشت شده است. با به‌کارگیری و پردازش ارتعاشات محیطی به کمک روش نسبت طیفی مولفه‌ افقی به قائم (HVSR)، با هدف برآورد پارامتر‌های دینامیکی رسوبات کواترنری، در درازای پروفیل لرزه‌ای، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. از جمله پارامتر‌های دینامیکی رسوبات، فرکانس (پریود) اساسی و ضریب (دامنه) تقویت شدگی امواج در رسوبات هستند که با محاسبه و شبیه‌سازی آن‌‌ها در یک برش عرضی دوبعدی، ضخامت رسوبات و آنومالی‌های موجود در ژرفا برآورد شده است. با بررسی آنومالی‌ها در ساختار زیر سطحی برآورد شده و انطباق آن‌ها با مطالعات ریخت‌زمین‌ساختی نشانه-هایی از کارکرد پهنه گسلی کور پردیسان شناسایی و ارائه شده ‌است.