بررسی واژۀ «کلمه» در قرآن کریم

Abstract

در این مقاله حدوداً 34 آیۀ قرآن کریم که واژۀ «کلمه» یا «کلمات» در آنها به کار رفته به لحاظ زبان‌شناختی مورد بررسی قرار گرفته است تا مشخص شود این واژه با چه معانی و در چه بافتهایی به کار رفته و با چه واژه‌هایی با همایی دارد. پس از بررسی ترجمه‌ها و تفسیرها از منابع مختلف مشخص گردید که واژۀ «کلمه» در معانی بسیاری در قرآن آمده است. این معانی با توجه به ارتباط معنایی و موضوعی به پنج دسته تقسیم شده و به هر دسته در بخشهای جداگانه به ترتیب زیر پرداخته شده است:

کاربرد کلمه در معانی واژه، سخن و جمله (معنی مرکزی و صریح واژۀ کلمه)؛ کاربرد کلمه در معنای موجودات آفریدۀ خداوند؛ کاربرد کلمه در معنای توحید؛ کاربرد کلمه در معانی وعده، فرمان و سنت؛ کاربرد کلمه در معنای عیسی مسیح (ع).

لازم به ذکر است که این دسته بندیها مطلق نبوده و در بسیاری از موارد بین معانی مختلف همپوشانی وجود دارد، به ویژه معنای مرکزی واژۀ کلمه که بر اساس تفسیرها غالباً با سایر موارد نیز ارتباط و همپوشانی دارد.