نقش سینمای ایران در تغییر شاخص‌های توسعة اجتماعی

Abstract

رسانه‌ها، و به‌طور مشخص سینما، از عاملیت‌های توسعه‌گرای هر کشور به حساب می‌آیند که با توجه به محتوای‌شان، نقش بالقوه‌ای در بهبود یا فرسایش شاخص‌های توسعة اجتماعی آن کشور دارند. بنا به این ضرورت، مطالعة حاضر با روش‌شناسی کمّی، روش پیمایش و تکنیک پرسشنامه، و در چارچوب دو نظریة الگوسازی و انتظارات اجتماعی، جایگاه سینمای ایران و کم‌وکیف تأثیرگذاری آن بر شاخص‌های مورد نظر (از حیث تأثیر مثبت یا منفی) را، بین 1216 نفر از تماشاگران فیلم‌های سینماهای شهر تهران، مورد آزمون تجربی قرار داده است. یافته‌ها نشان داد که فیلم‌های سینمای ایران، تأثیر چندان مثبتی روی زندگی تماشاگران نداشته، در عین حال، در تغییر شاخص‌های توسعة اجتماعی، نقش داشته است. سینمای ایران نقش مثبتی در بهبود شاخص‌های آگاهی، ارتباطات اجتماعی، مسؤلیت‌پذیری، ارزش‌های جمع‌گرایانه (عام‌گرایی، تعهد عام و غیرخواهی)، خانواده‌گرایی، نگرش به ازدواج، مساوات‌طلبی و نگرش به برابری جنسیتی داشته و در مقابل، نقش آن در زمینة شاخص‌های اعتماد عمومی، اعتماد نهادی، انسجام اجتماعی،مشارکت اجتماعی و درگیری مدنی، شهروندسازی، هویت‌یابی ملی، هویت‌یابی اجتماعی، جامعه‌پذیری، قانون‌گرایی، تصمیم‌ها و انتخاب‌ها، نشاط اجتماعی، امید، احساس امنیت اجتماعی، نگرش به فرزندآوری و نگرش به وفاداری زناشویی منفی بوده است. یافته‌ها دلالت بر این دارند که در چارچوب دو نظریة الگوسازی و انتظارت اجتماعی، سینمای ایران عاملیت نسبی در بهبود شاخص‌های توسعة اجتماعی در کشور نداشته است.