تاثیرمحیط‌های کشت پایه و مواد تنظیم کننده‌ رشد در پرآوری و پینه‌زایی ریزنمونه‌های قره‌قاط (Vaccinum arctostaphylos L.)

Abstract

قره ­قاط (Vaccinum arctostaphylos L.)، تنها گونه درختچه ­ای جنس وکسینیوم در ایران است که در جنگل­ های شمال رشد می­ کند. این تحقیق برای بررسی تأثیر محیط ­‌های کشت پایه‌ مختلف و مواد تنظیم ­کننده­ رشد، دراستقرار، پرآوری و پینه­ زایی ریزشاخساره­ های قره ­قاط در شرایط درون­ شیشه ­ای انجام شد. در پرآوری ریزشاخساره­ ها، از سه نوع محیط کشت پایه‌ AN ، QLو MS 2/1 و چهار غلظت زآتین صفر (شاهد)، 1، 2 و 3 میلی­ گرم بر لیتر به همراه غلظت ثابت 2/0 میلی­گرم بر لیتر ­اسید ایندول­استیک (IAA) در هر محیط کشت پایه در همه تکرارها استفاده شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه‌ کاملا تصادفی در 4 تکرار انجام گرفت. برای پینه ­زایی ریزشاخساره­ ها، از محیط کشت پایه QL2/1 با دو غلظت (10 و 20 میکرومولار) از زآتین، TDZ و BAP به همراه NAA با سه غلظت (1، 5 و 10 میکرومولار) بصورت طرح آزمایشی کاملا تصادفی با پنج تکرار استفاده شد. در آزمایش ­ها، شاخص­ های طول و تعداد شاخساره، تعداد گره و برگ­های تشکیل شده، درصد و تعداد روز تا پینه‌زایی ارزیابی شد. نتایج نشان داد که تعداد شاخساره ریزنمونه ­های رشد کرده در محیط کشت پایه با هم اختلاف معنی ­داری نداشتند اما طول شاخساره در ریزنمونه، در محیط کشت پایه AN بیشتر از سایر محیط­های کشت پایه بود. این در­ حالی است که نوع محیط کشت پایه روی تعداد برگ، اثرات معنی­داری نشان داد، طوری­که محیط کشت پایه AN دارای بیش­ترین تعداد برگ بود و از لحاظ تعداد گره، محیط­ های کشت پایه MS2/1 و AN عملکردی بهتر از QL داشتند. غلظت سه میلی­گرم بر لیتر زآتین در محیط کشت پایه MS­2/1 در طول شاخساره و غلظت یک میلی­گرم بر لیتر زآتین در محیط کشت پایه AN بهترین عملکرد را درتعداد شاخساره، تعداد برگ و تعداد گره تشکیل شده داشت. در القای پینه ­زایی، زآتین بهترین عملکرد را داشته و BAP زود بازده­ ترین تنظیم­ کننده­ رشد از لحاظ زمان پینه ­زایی بود.