«گفت‌وگوی فرهنگی تمدن ایرانی و اسلامی» راهی به‌سوی اعتدال و صلح در نظام بین‌الملل (ضرورت‌‌ها، فرصت‌‌ها، و راه‌کار‌‌ها)

Abstract

«گفت‌وگو‌ی تمدن‌‌ها»، به‌منزلة طرح اعتدالی و تفسیرکنندة روابط بین‌‌الملل، بیان‌گر نقش مهم ارتباط میان ملت‌‌ها در تداوم تمدن‌‌ها و ترسیم آینده‌‌ای شکوفا در پیش‌برد اهداف صلح‌‌آمیز است. پیش‌‌نیاز فرایند گفت‌وگو‌ی حقیقی تمدن‌ها شناسایی ظرفیت‌‌های تمدن‌‌ها، احترام دوسویه، پذیرش جایگاه صاحبان آن‌ها، ویژگی‌‌های اصیل تمدنی آن‌ها، و گفت‌وگو‌ از موضعی برابر است. بدیهی است که عرصة فرهنگ، با لایه‌‌های متعدد در تمدن‌‌های بزرگ، یکی از حوزه‌‌های عالی گفت‌وگو‌ در پیش‌برد اعتدال و صلح جهانی است. دو تمدن بزرگ ایرانی و عربی، که دو شاخة تنومند تمدن اسلامی قلمداد می‌‌شوند، با پیشینة عظیم تاریخی و ظرفیت‌‌های فرهنگی پویایی که در آن‌ها جریان دارد، طبعاً با تعامل و هم‌گرایی فرهنگی و بهره‌‌مندی از مواضع و اهداف فرهنگی مشترک و ازمیان‌برداشتن موانع ذهنی تاریخی و چالش‌‌های فرهنگی مانند جریان افراطی‌‌گری، نفوذ و رشد فرهنگ‌های غلط غربی، تفرقه‌‌افکنی‌‌های قومی ـ مذهبی، افزایش برخی واگرایی‌‌هایی فرهنگی در جهت اعتدال فکری و فرهنگی در منطقة خاورمیانه و جهان، از مسیر دست‌یابی‌‌ به سطح بالاتری از مدیریت روابط و گفت‌وگو‌های تمدنی و همکاری‌‌های فرهنگی، می‌‌توانند اقدامات مشترکی انجام دهند، که می‌‌توان آن را «گفت‌وگو‌ی فرهنگی تمدن ایرانی و اسلامی» نام نهاد. اجرایی‌کردن گفت‌وگو‌ی فرهنگی کارساز با به‌کارگیری سیاست‌‌های اعتدال‌گرایانه، مانند تشکیل کمیته‌‌های فرهنگی مشترک چندجانبه و طرح‌‌ریزی نقشة فرهنگی با اهداف و ارزش‌‌های مشترک از مجموع کشورهای عربی و ایران و بازتاب آن در عرصة جهانی، تحقق می‌‌یابد. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی درصدد پاسخ‌گویی به این سؤال است که، با توجه به شناخت ضرورت گفت‌وگو‌ی فرهنگی تمدن ایرانی و عربی ـ اسلامی،‌ با چه روش‌هایی تعامل میان این دو تمدن افزایش می‌‌یابد. از جمله راه‌های تعامل می‌توان به هم‌‌افزایی فرهنگی، ترویج فرهنگ خودباوری، و استفاده از امکانات فرهنگی اشاره کرد. این مقاله سعی دارد با برشمردن فرصت‌‌های یک‌سان و کاربست راه‌کارهای فرهنگی در جهت سامان و بلوغ جامعه‌‌ای امیدوار با گسترش صلح، اعتدال، و دوستی در جهان گامی بردارد.