انتخابی بودن دادستان: مفهوم‌شناسی و چالش‌های فرارو

Abstract

اهمیت نهاد دادستان در تعقیب جرایم و ارتباط تنگاتنگ آن با حقوق و آزادی‌های مشروع، رویکردهای مختلفی را در گزینش این مقام در پی داشته است. در نظام‌های حقوقی برای روی کار آمدن دادستان چهار روش گزینش خصوصی، انتصابی، انتخابی و ترکیبی به کار می‌رود. نظام حقوقی ایران همواره و صرفاً تجربه‌ی شیوه‌ی انتصابی را به خود دیده است؛ اما گزینش انتخابی در اکثر ایالت‌های آمریکا مورد استفاده است. به رغم برخورداری روش گزینش انتخابی از مزایایی نظیر قرابت با اصول دموکراتیک، با توجه به مبانی و تجربه‌‌ی کاربرد این شیوه در ایالات متحده، می‌توان دو دسته از چالش‌ها را شناسایی کرد: نخست، چالش‌های سیاسی و اجتماعی (نظری) شامل قرار گرفتن دادستان انتخابی تحت تأثیر مقامات سیاسی و شکل‌گیری عوام‌گرایی کیفری؛ دوم، چالش‌های اجرایی شامل راهکارهای حقوقی محدود جهت پاسخگویی دادستان، ملاک‌های نامناسب گزینش از سوی شهروندان، رقبای کم در انتخابات، ایجاد تغییرات اندک در منصب دادستانی و مغفول‌ ماندنِ ایدئولوژی نامزدهای انتخابات.