سازگاری محتوایی دعای فرج (عظم البلاء) با مبانی توحیدی

Abstract

دعای فرج: «الهی عظم البلاء…»، از دعاهای معروف شیعیان است. این دعا غالبا در مواقع گرفتاری خوانده می­شود و مضامین پرمحتوای آن از ارتباط تنگاتنگ دعاکننده با معصومان و به ویژه ارتباط با حضرت ولی عصر حکایت دارد. نکته مهمی که در دعای مزبور وجود دارد، درخواست کارهایی از معصومان است که به خداوند مختص است؛ درخواست اموری از معصومان، مثل «نصرت» و «کفایت». با عنایت به تاکید قرآن بر حصر صفات مزبور در خداوند باعث شده که توهم شرک­آمیز بودنِ این دعا تقویت شود. بر اساس پژوهش و تحقیق، معلوم گردید دعای فرج، هر چند از قرن ششم به بعد مورد توجه قرار گرفته است؛ به لحاظ محتوایی با اصول توحیدی و اعتقادات اصیل اسلامی کاملا هماهنگ است؛ در نتیجه ضعف سندی دعا با قوت محتوایی آن جبران می­شود. در حقیقت منشأ شبهه شرک­آمیز بودن دعا، نادیده گرفتن اموری است که با دلایل محکمی اثبات شده است. از جمله آن امور می‌توان به «جایگاه و شأن نبی مکرم و اهل بیت طاهرین»، «ولایت تکوینی ایشان» و «نظام اسباب و مسببات حاکم بر عالم» اشاره کرد. از نوآوری­های پژوهش حاضر می­توان به دسته­بندی فقرات دعا اشاره کرد که هر دسته مستقلا با معیارهای پیش­گفته مورد بررسی قرار گرفته و نهایتا سازگاری دعای مزبور با مبانی دینی اثبات شده است.