ارزیابی تاثیر دو فرآورده Bacillus thuringiensis در کنترل لاروهای پروانه ابریشم باف ناجور در جنگل‌های ارسباران

Abstract

پروانه ابریشم­ باف ناجور، <em>Lymantriadispar </em>L<em>.</em> شب‌ پره‌ای از خانواده Lymantriidae بوده و یکی از آفات مهم برگ‌خوار درختان و درختچه‌های جنگلی در منطقه ارسباران محسوب می‌شود که به­ صورت دور‌ه‌ای خسارت قابل توجهی به گونه‌های میزبان به­ ویژه درختان بلوط وارد می‌نماید. در این بررسی تاثیر دو فرآورده <em>Bacillus thuringiensis</em> شامل <em>Btk</em> (فرآورده تجاری Dipel) و <em>BtH</em> (تولید شده در ایران) روی لاروهای ابریشم باف ناجور مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصله مشخص گردید که بین تیمارهای دو فرآورده Dipel و <em>BtH</em> اختلاف معنی‌دار وجود دارد به­ طوری که تیمارهای 2/1 گرم در لیتر دایپل و 6 گرم در لیتر <em> BtH</em> به ­ترتیب با میانگین‌ تلفات 23/29 و 05/23 درصد بیشترین و دز 2/1 گرم در لیتر <em>BtH</em> با میانگین تلفات 61/13 درصد کمترین تلفات را در لاروها ایجاد نمودند. مقایسه میانگین درصد مرگ و میر لاروها در زمان‌های 1، 3، 7 و 14 روز بعد از پاشش در هر دو نوع فرآورده نشان داد که بین روز اول و روز سوم تفاوتی وجود نداشته اما اختلاف بین آن دو روز با روزهای 7 و 14 معنی‌دار است. به­ طوری که با گذشت زمان تاثیر تیمارها افزایش یافت. بر اساس مقایسه میانگین زنبورهای پارازیتویید و نماتد انگل خارج شده از لاروهای زنده مانده تحت تیمار، تاثیر تیمارهای <em>Bt</em> در جلوگیری از خروج دشمنان طبیعی کاملا مشهود بود. به­ طوری که دشمنان طبیعی خارج شده از تیمارهای 2/1، 3 و 6 گرم در لیتر <em>BtH</em> و دایپل به ترتیب 3/12، 7/34، 8/59 و 6/81 درصد نسبت به شاهد کاهش یافت. به­ عبارت دیگر با افزایش تاثیر <em>Bt</em> در تیمارها امکان خروج دشمنان طبیعی از لاروهای زنده مانده تحت تیمار کاهش یافت. در این رابطه غلظت بالای <em>BtH</em> و Dipel بیشترین تاثیر را در کاهش دشمنان طبیعی داشتند. بررسی میزان تغذیه لاروهای مورد آزمایش در برگ‌های تحت تیمار نشان داد که به علت تاثیر سریع <em>Bt</em> بر روی لاروهای سن دوم امکان تغذیه بیشتر آن‌ها وجود نداشت، اما در لاروهای سن چهارم تاثیر آن تدریجی بوده و تغذیه لارو‌ها از برگ‌ها در برخی از تیمارها تا 100 درصد هم ادامه یافت. بنابر این کاربرد فرآورده Dipel و غلظت بالای <em>BtH</em> علیه لاروهای سن دوم آفت در ارسباران نسبت به سایر تیمارها تاثیر بیشتری خواهد داشت.