زیست‌شناسی شپشک نوقی Salicicola davatchi (Hem : Diaspididae) در پسته‌کاری‌های رفسنجان

Abstract

شپشک نوقی، <em>Salicicola davatchi</em> Balachowski & Kaussari (Hemiptera: Diaspididae) یکی از آفات درختان پسته در ایران می­ باشد. این حشره با تغذیه از شیره گیاهی باعث ضعف درختان و همچنین کاهش میزان محصول و کیفیت آن می­ شود. در تحقیق حاضر بیولوژی و چرخه زندگی این شپشک در باغ­‏ های پسته در شرایط آب و هوایی رفسنجان بررسی گردید. نتایج نشان داد که شپشک نوقی غالبا روی شاخه­ های درختان پسته مستقر می­ شود اما گاهی تعداد معدودی شپشک روی برگ و میوه پسته نیز زندگی می­ کنند. معمولا سپرهای شپشک نوقی به ­صورت توده­‌ای و تجمعی بر روی شاخه­ ها دیده می­ شود. افراد نر این گونه، در اوایل فروردین روی شاخه­ های درختان ظاهر می ­شوند و حدود 20 روز روی درختان حضور دارند. حدود 7 تا 10 روز بعد، در زیر سپر افراد ماده، تخم تشکیل می­ شود. میانگین حداکثر تعداد تخم در زیر یک سپر ماده سه هفته بعد از اولین تخم­ گذاری مشاهده می­ شود و پوره ­های متحرک بعد از یک ماه از تخم­‏ ها خارج می­ گردند. خروج پوره­‏ های متحرک از دهه‏ دوم اردیبهشت شروع می­ شود و بعد از 5 تا 10روز به اوج می­ رسد که، این دوره با توجه به شرایط آب و هوایی متغیر می­ باشد. پوره­های شپشک نوقی بسیار کم تحرک بوده و در بسیاری از موارد پوره­ های تازه خارج شده از تخم، جابجایی قابل توجهی ندارند و در زیر سپر مادری تشکیل سپر می­ دهند و در همین محل زیست می­ کنند. بر اساس نتایج تحقیق حاضر، شپشک نوقی دارای 2 سن پورگی و یک نسل در سال است. زمستان­ گذرانی این گونه به ­صورت حشرات نابالغ روی شاخه ­های درختان پسته صورت می­ گیرد. افرادی که در ابتدای بهار روی برگ و میوه مستقر شوند نسل دوم نیز تولید می­ کنند اما افراد نسل دوم موفق به تکمیل دوره زندگی خود نمی­ شوند. این پوره ها به دلیل برداشت میوه و ریزش برگ­ ها از بین می­ روند.