نگاهی به مجالس‎ تعزیۀ‎حضرت شاه‎چراغ‎(ع)

Abstract

تعزیه، از جمله نمایش‎های آیینی است که به طور عمیقی با باورهای شیعی و عشق به خاندان عصمت و طهارت پیوند یافته است. تعزیه در اصل برای بزرگداشت قیام و شهادت امام حسین (ع) برگزار می‎شد اما به تدریج زندگی و شهادت دیگر بزرگان تشیع نیز موضوع تعزیه‎های پرشور قرار گرفته است. خاستگاه تعزیه را در آیین‎هایی چون «سوگِ زریر»، « سوگِ سیاوش»، «مصائبِ میترا» می‎توان یافت.<br /> اگر چه شکوفایی هنر تعزیه در دوره صفویه اتفاق افتاد، اما ظاهراً کهن‌ترین تعزیه‌نامه‎ی موجود، در عصر کریم‌خان زند تدوین شد و در دورۀ قاجار، رشد کیفی یافت.<br /> زندگی و شهادت حضرت احمد­بن­موسی، شاه‎چراغ (ع) به دلیل بار دراماتیک آن، منبع آفرینش چند نسخه تعزیه بوده است. در این تعزیه‌نامه‎ها، حضرت احمدبن­موسی (ع) و برادرانش برای دیدار با برادر خود، حضرت امام رضا(ع)، از مدینه عازم طوس می‌شوند. اما در شیراز، با ممانعت قتلغ­خان، حاکم دست نشانده‎ی مأمون، روبرو می‌شوند و طی دفاعی مردانه به شهادت می‎رسند. این تعزیه‌نامه‎ها در عین حال که دارای پیرنگ روایی ساده و سرراستی هستند، از منحنی دراماتیک برخوردارند و با وجود فقر زبانی این متون و سُست بودن از لحاظ شعری و نیز لغزش‎هایی که از نظر وزن و قافیه درآن‎ها دیده می‎شود، سخنانی برآمده از دل هستند، که لاجرم بر دل مخاطبان می‎نشینند.