بررسی وضعیت سرمایۀ اجتماعی در جامعۀ عشایری (مطالعۀ موردی: شهرستان چرداول، استان ایلام)

Abstract

جامعۀ عشایری بخشی از جمعیت فعال و تلاشگر کشورمان است که با تولید مواد اولیه و خام و ایفای نقش قابل توجه در تصمیمات سیاسی کشور و حراست از مرزها، در دهه‌های گذشته، مورد توجه سیاست‌گذاران و برنامه­ریزان قرار گرفته است؛ با وجود این، در سال‌های اخیر به واسطۀ افزایش مشکلات متعدد برای این قشر، درصد جمعیت آنها به صورت روزافزونی کاهش یافته است؛ از این­ رو، بررسی مسائل اجتماعی مربوط به آنها از جمله بررسی و تحلیل سرمایۀ اجتماعی در راستای کاهش این مشکلات از مهمترین اقداماتی است که مورد توجه محققان قرار گرفت. هدف از پژوهشِ توصیفی - تحلیلی حاضر، بررسی وضعیت سرمایۀ اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در جامعۀ عشایری بود که به صورت موردی در میان عشایر شهرستان چرداول از توابع استان ایلام انجام گرفت. با توجه به نبود اطلاعات دقیق در مورد تعداد خانوارهای عشایر شهرستان چرداول، 120 نفر از آنها به عنوان نمونۀ آماری در نظر گرفته شد. جهت تجزیه و تحلیل داده­های گردآوری‌شده نیز از نرم‌افزار SPSS استفاده گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که میانگین سه شاخص اصلی سرمایۀ اجتماعی (مشارکت، اعتماد و انسجام) در میان عشایر شهرستان چرداول، به ترتیب با مقادیر 74/3، 73/3 و 81/3 در سطح 99 درصد اطمینان از میانگین مبنا (عدد 3) بیشتر و بالاتر از حد متوسط است. در خصوص وضعیت کلی سرمایۀ اجتماعی نیز نتایج نشان داد که میانگین سرمایۀ اجتماعی، 76/3 بوده و در سطح 99 درصد اطمینان، بالاتر از میانگین مبنا قرار گرفته است. بررسی عوامل مرتبط با سرمایۀ اجتماعی جامعۀ عشایری مورد مطالعه هم نشان داد که در میان متغیرهای مورد بررسی، سه متغیر «دسترسی به وسایل ضروری»، «دسترسی به خدمات» و «فاصله تا مراکز ضروری»، دارای رابطۀ معناداری با سرمایۀ اجتماعی بوده­اند که ضریب همبستگی آنها به ترتیب، 287/0، 481/0 و 398/0- می‌باشد.