تجلی افلاک و اختران در دیوان غلامرضا خان ارکوازی

Abstract

همچنان‌که در کتاب آسمانی قرآن(ق: 6؛سبا: 9؛ آل عمران: 190؛یونس: 6؛ جاثیه: 13 و ...) خداوند به مسلمانان دستور می‌دهد که به تدبر در آسمان‌ها و ستارگان و شناخت آنها تدبراقدام کنند،ایرانیان نیز از گذشته تا به حال، افلاک و اختران را با عمق اندیشگی می‌نگریستند.تحت تأثیر این اندیشگی، آسمان و جلوه‌های آن معمولاً از مضامین مورد علاقه‌ی شاعران و نویسندگان بزرگ بوده است. غلامرضاخان‌ارکوازی شاعر بزرگ کردی‌سرایِ ایلامی(متولد بین سال‌های1184 - 1189 ه‍ . ق)، از این رهگذر بی بهره نبوده است. بازتاب آرا و اندیشه‌های نجومی در اشعارش قابل رصد است.بررسی اشعار اونشان می‌دهد که شاعر از این دانش، بهره‌ای داشته است. اندیشه‌ی پویای وی سبب شده که از این دانش درراستای سرایش و ارائه‌ی اشعار و اندیشه‌هایش بهره‌گیری نماید.این مقاله به منظور نشان دادن چگونگی استفاده‌ی غلامرضاخان از افلاک و اختران و نحوه‌ی پیوند آن‌ها با اندیشه‌های وی نگاشته شده و برای جمع‌آوری اطلاعات از شیوه‌‌ی کتابخانه‌ای و تحلیلی استفاده گردیده است.در میان عناصر آسمانی به کار رفته در اشعار، واژه‌ی آسمان با عناوین متعددی چون: «عه‌رش، فه‌ڵه‌ک، سه‌ماء، چه‌رخ، ئاسمان و ...» برجستگی و تشخص بیشتری دارد.