جـدال احسـن از دیـدگاه امام‎رضـا (علیه‎السلام)

Abstract

مناظره با روش‎های صحیح در افکار و قلب دیگران نفوذ بیشتری دارد اما مناظره با روش‎های نادرست، طرف مقابل را در عقیدة باطل خویش متعصب‎تر مى‎کند. لذا قرآن مناظره (جدال) احسن را توصیه کرده است. در این نوع مناظره که امام‎رضا (علیه‎السلام) از آن بهره گرفته‎اند، بر جنبه‎های عقلی و عاطفی و برهان تأکید شده است؛ توهین به طرف مقابل و مذمّت دین او اجازه داده نشده و از مشترکات مورد قبول ادیان، مانند توحید، نبوت و.. استفاده شده است. تعصب ، ستیزه‎جویی، خودنمایی و اقناع به انگیزة شهرت‎طلبی در این مناظره راه ندارد و در آن بر «ساده‎گویی و پرهیز از بغرنج و پیچیده‎گویی» تأکید شده است. انصاف‎داشتن مناظره‎کننده و اعتراف به خطای خود در فرض روشن‎شدن اشتباهش، از دیگر ویژگی‎های این نوع مناظره است. این نوع مناظره در امور دینی نیز مجاز و چه‎بسا واجب است. این نوع مناظره نه‎تنها موجب کینه و عداوت نمی‎شود، بلکه اثرهای مثبتِ فراوانی دارد. مناظره با جاهل، مناظره با کسی که اهداف شیطانی دارد، همچنین مناظره در آنچه وحدت مسلمانان یا بشریّت را به خطر می‎اندازد، مجاز نیست. این پژوهش که با روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده، در پی پاسخ به این پرسش است که از دیدگاه امام‎رضا (علیه‎السلام) منظور از جدال احسن چیست؟