تحلیل محتوای روایت رضوی درباره ویژگی‎ها و شاخصه‎های امامت از کتاب ‎الحجه کافی

Abstract

مجموعة حدیثی <em>کافی</em> نوشتة محمدبن‎یعقوب کلینی از مجموعه‌های مهمّ حدیثیِ شیعیان اثنی‎عشری است. برخی از مستشرقان تفاوت‌های میان این اثر با مجموعة حدیثی دیگر شیعی یعنی <em>بصائر الدرجات</em> را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده‌اند که <em>کافی</em> هرچند از نظر محتوایی همانند <em>بصائرالدرجات</em> نماینده فضای غالیانه قم است اما چون شیعیان عقل‎گرای بغداد را مخاطب قرار داده، در انتخاب احادیث و چینش آنها به‎نوعی راه اعتدال را پیموده است و بر خلاف کتاب <em>بصائرالدرجات</em>، اموری که محتوایی خارق‎العاده داشته ـ همچون علم نامحدود امامان (علیهم‎السلام)، منابع غیرعادی این علوم و نیز توانایی زنده‌کردن مردگان و... ـ در این کتاب عنوان نشده است. در این پژوهش به‎منظور پاسخ به این پرسش که آیا کتاب <em>الحجه</em> کافی و <em>بصائرالدرجات</em> در بیان شاخصه‎های امامت وجه تمایزی دارند و فضایل امامان (علیهم‎السلام) که در <em>بصائر</em> مطرح شده واقعاً توسط کلینی مورد بی‎توجهی قرار گرفته است یا خیر؟ <em>الحجه</em> کافی و <em>بصائرالدرجات</em> با یکدیگر مقایسه و احادیث و ابواب مشترک و غیرمشترک دو کتاب استخراج گردید و درنهایت با روش تحلیل محتوا، یکی از ابوابی که تنها در کتاب <em>الحجه</em> کافی بیان شده (بَابٌ نَادِرٌ جَامِعٌ فِی فَضْلِ الإِمَامِ وَ صِفَاتِه‏) تحلیل و بررسی و مشخص شد برخلاف ادعاهای مطرح‎شده، این روایت مفصل از امام‎رضا (علیه‎السلام) از نصب الهی، عصمت و علم لدّنی به‎عنوان اوصاف امام و شاخصه‌های امامت سخن گفته است.