بررسی کارآیی مصرف آب در تولید انار در استان مرکزی

Abstract

حجم آب مصرفی در تولید محصولات زراعی و باغی به عنوان یکی از شاخص‏های ارزیابی استفاده بهینه از منابع آب نقش مهمی در مدیریت و برنامه‏ریزی‌های کلان برای تولید پایدار محصولات دارد. لذا در این تحقیق اندازه‌گیری مستقیم و مزرعه‌ای آب مصرفی محصول انار، برای ارزیابی کارایی مصرف آب در شرایط باغداران استان مرکزی و بدون دخالت در برنامه آبیاری آنها انجام شد. باغات انار آزمایشی طوری انتخاب شدند که عوامل مختلف از جمله روش آبیاری، بافت خاک، نوع منبع آب و کیفیت آب آبیاری را پوشش دهند. در باغات منتخب مدت زمان آبیاری، دور آبیاری وسایر متغیرها اندازه‏گیری شد. نتایج نشان داد که متوسط عمق آب آبیاری بین 19 تا 119 میلی‌متر است. حجم آب آبیاری باغات انار در سطح استان بسته به نوع سامانه‏های آبیاری، تعداد آبیاری و نحوه مدیریت‏ باغ متفاوت و مقدار آن از حدود 7156 تا 20790 مترمکعب در هکتار متغیر است. به طور کلی نتایج اندازه‏گیری‏های انجام شده در سطح منطقه نشان داد که صرف نظر از نوع سامانه مورد استفاده، مدیریت آبیاری باغدار نقش مهمی در میزان مصرف آب و تولید محصول انار دارد. لذا، برای کاهش مصرف آب و بهبود بهره‏وری آب در تولید پایدار محصول انار مواردی از قبیل ارائه آموزش‏های کاربردی به کشاورزان درخصوص برنامه‏ریزی آبیاری، مدیریت تحویل آب به کشاورزان، استفاده از سامانه‏های آبیاری نوین با توجه به شرایط باغ و با اصول صحیح بهره‏برداری، استفاده از روش کم آبیاری به صورت دقیق و کاربرد روش‏های بهبود آبیاری سطحی (روش کاهش جریان، آبیاری موجی، استفاده از هیدروفلوم)، پیشنهاد می‏گردد.