پهنه بندی خطر سیلاب شهری در منطقۀ 9 شهرداری مشهد

Abstract

زمینه و هدف: شهر، دستاورد تمدن بشری، همواره با مخاطرات بسیاری روبه‌رو بوده و زندگی ساکنان را تحت تاثیر قرار داده است که گاه خودِ انسان و توسعه‌ شهرها بر شدت مخاطرات افزوده است. سیلاب‌های شهری از مهم‌ترین مخاطراتی است که علل و عوامل انسانی و محیطی متعددی موجب بروز آن میشود. هدف از این تحقیق تهیه نقشه‌های خطر‌پذیری سیلاب در منطقه 9 شهرداری مشهد است تا بتوان براساس آن بخشی از مراحل پیش‌گیری و آمادگی یا ترکیب این دو را قبل از وقع بحران سیلاب در محیط‌های شهری اجرا نمود. <br /> روش: در این تحقیق شش عامل: فاصله از مسیل، ارتفاع، تراکم جمعیتی، شیب، جهت شیب و کاربری اراضی به عنوان عوامل موثر در نظر گرفته شده‌اند که براساس متدAHP در نرم افزار Expert choice وزن دهی شده و در محیط نرم افزار Arc GIS طبقه‌بندی و با استفاده از توابع مختلف مانند Euclidean Distance لایه‌های مورد نظر تهیه شده است. نقشه خطر پذیری نهایی با استفاده از ضرب لایه‌های نرمال سازی شده وزنی Reclassify در تابع Raster calculator بدست آمده است. <br /> یافته‌ها: طبق آن‌چه از نتایج تحقیق به دست آمد، شش عامل در نظر گفته شده فاصله از ارتفاع، مسیل، تراکم جمعیتی، شیب، جهت شیب، کاربری اراضی موثر بر خطر سیلاب شهری هستند. هم‌چنین بر اساس محاسبات 74% از مساحت منطقه در محدوده با خطر کم و خیلی کم قرار دارد و 26 % نیز در پهنه خطر متوسط تا خیلی زیاد واقع شده است.<br /> نتیجه‌گیری: توزیع جغرافیایی خطر سیلاب بیشتر در جنوب و جنوب غرب منطقه9 است، که بافت فرسوده و حاشیه نشین این منطقه نیز در پهنه با خطر متوسط رو به بالا واقع شده است. مدیران شهری در حوزه‌‌های مربوطه باید با راه‌کارهای مدیریتی مناسب در بخش‌های با ضریب خطر بالای منطقه، در جهت پیش‌گیری و آمادگی مراحل پیش از بحران آمادگی لازم را داشته باشند.